Author:
Abstract
Osmanlı para sisteminde kullanılan en küçük metal para birimi mangır olarak adlandırılır. Hammaddesi itibariyle tamamen yerli imalatın yapılabildiği yegâne para birimi olan mangır devletin tekelinde imal edilmiştir. Altın ve gümüş paralar metal içerikleri itibariyle değerli madenlerden oldukları için yabancı altın ve gümüş sikkelere Osmanlı pazarlarında sıklıkla rastlanır. Bu nedenledir ki altın ve gümüş içeriği en kaliteli olan ecnebi paraları piyasadaki makbul paralar olarak Osmanlı altın ve gümüş paralarından daha fazla kıymetli hale gelmiştir. Mangır ise tamamen Osmanlı topraklarında bulunan Kastamonu-Küre, Diyarbakır- Ergani ve Elazığ-Maden yörelerinden elde edilen bakır ile imal edildiğinden dışa bağımlı olmaksızın değerlendirilebilen yegâne Osmanlı parasıdır. Cülus, savaş ve sefer zamanlarında gerçekleşen hizmet alımları ağırlıklı olarak bakır paralarla gerçekleştirilmiştir. Osmanlı bakır parası olan mangırlar Tokat kalhanesinde saflaştırılan bakır külçelerinin İstanbul Tokat mahallesinde yer alan darphanede mangıra dönüştürülmüştür. Ergani ve Madenden nakledilen hammaddenin Tokat kalhanesinde Avusturya-Macaristan’dan gelen uzmanların gözetimindeki saflaştırma işlemine müteakiben İstanbul Tokat Darphanesinde mangıra dönüşen yolculuğu bu çalışma içeriğinde arşiv belgelerinin de katkısıyla sunulacaktır.
Keywords
Abstract
The smallest coin of the Ottoman coinage system was named as mangır (refers to copper in Mongolian language). The mangır (copper coin) that had been only domestic coin due to its raw material mined within the Ottoman lands was minted under the state monopoly. Golden and silver coins were rare earth elements and two of these coins both were precious. Hence foreign gold and silver coins were abundant in Ottoman markets and quite often available. Therefore foreign gold and silver coins, rich in element and quality were rather preferred to the Ottoman coins. However copper coin of Ottoman has no rival to measure because of its earth element was totally extracted within the Ottoman realm. Ottoman copper coin which needed copper was dig out from Kastamonu- Küre, Diyarbakır-Ergani and Elazığ-Maden was regarded as only unique metal coin that was safe from international rival competition. Ottoman over-throne ceremonies, war times’ expenditures and expeditions were all financed and paid with Ottoman copper coins by the state. Ottoman copper coins were casted from the pure copper bars that purified within the Tokat province copper house and minted in the royal coinage house of Tokat district in Istanbul. The voyage of Ottoman copper coins started from as a raw material of Ergani and Maden copper mines to where in Tokat province was purified by experts from Austria-Hungary and lasted in the royal copper mint house of Tokat district at Istanbul were introduced in this study with the access of Ottoman archival materials.