Author :
Abstract
Paleolitik zamandan günümüze kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Kula Volkanik Jeoparkı jeolojik, jeomorfolojik, tarihi, kültürel ve arkeolojik birçok kaynak değeri bünyesinde barındırır. Bu değerlerden biri de ilk defa tespit ettiğimiz bir jeoarkeosit olan Acısu antik taş ocağıdır. Taş ocağı, Acısu termal kaynaklarının oluşturduğu travertenlerde açılmıştır. Gediz Irmağı vadisi doğusunda yer alan traverten blokları üzerinde taş ocağının izleri, günümüze kadar ulaşmıştır. Keski izleri, yapı malzemesi çıkarımında oluşturulmuş olan kanallar gibi birçok üretim izi bariz olarak görülmektedir. Kula-Selendi karayolu batısında kalan ocaktan çıkartılan bloklar 3 km kuzeydoğudaki Emir Hamamlarının bulunduğu alandaki Roma dönemine ait Anadoluda sayılı termal hamam yapılarının bulunduğu Thermai Thesos antik kentine taşınarak buradaki yapılarda kullanılmıştır. Thermai Thesos antik kentine ait yapı kalıntılarının çok az kısmı günümüze ulaşmıştır. Bu yerleşmeye ait yapı malzemesinin büyük bir kısmı Şehitlioğlu köyünde yer almaktadır. Bu ocak ve çevresindeki travertenler yapı malzemesi temini için Roma döneminden itibaren günümüze kadar çağlar boyunca işletilmiştir.Bu çalışmada Thermai Thesos antik kentinde yapı malzemesi olarak kullanılan travertenlerin elde edildiği ocağın tespit edilmesi, jeoarkeositin tahrip olmasına neden olan doğal ve antropojenik kökenli tehditlere karşı alınması gereken önlemlerin neler olduğunun ortaya konulması ve yok olup gitmekte olan taş ocağın korunmasına yönelik stratejilerin belirlenmesi hedeflemektedir. Ayrıca nitelikli ve sürdürülebilir turizm için jeoarkeositin önemi vurgulamaktır.
Keywords
Abstract
Kula Volcanic Geopark has been home to many civilizations since Paleolithic age and it still hosts many geological, geomorphological, historical, cultural and archeological assets. Geo-archeosite, Acısu ancient quarry is one of these assets that we have recently discovered. The quarry opened in the travertines formed by Acısu thermal springs. The remains of the quarry on the travertines located on the east of Gediz River are still extant. Many traces showing that this was a production site, such as chisel traces and channels for excavating construction material strike the eye. Blocks were excavated from the quarry on the west of Kula-Selendi highway. These blocks were transported to Thermai Thesos, where many thermal hammams in Anatolia from Roman period are located, including Emir Hammams 3 km to the north. Here they were used to construct buildings. Few traces from buildings in the ancient city of Thermai Thesos are still extant. Most of the construction material of this settlement is located in Şehitlioğlu Village. This quarry and travertines nearby have operated to produce construction material since Roman period.This study aims to spot the quarry which forms travertines used as construction material in the ancient city of Thermai Thesos and set precautions against natural and anthropogenic threats to the geo-archeosite, thereby finding strategies to protect the quarry. In addition, it also aims to emphasize the significance of geo-archeosite for sustainable and quality tourism.
Keywords
- Akın, M., Yapıtaşı olarak travertenler bozunmanın travertenler üzerine etkileri, Mavi Gezegen, S.13, 32-36, Ankara 2016.
- Altınçekiç, H., Bazı Doğal Taşların İrdelenmesi ve Peyzaj Düzenlemelerinde Kullanım Olanakları, İstanbul Üniv. Orman Fak. Dergisi, Seri:B, C.51, S.1, İstanbul 2001.
- Altunel, E., Pamukkale Travertenlerinin Morfolojik Özellikleri, Yaşları ve Neotektonik Önemleri, MTA Dergisi, 118, Ankara 1996.
- Bingöl, O, Arkeolojik Mimari’de Taş, Homer Kitapevi, 1.Baskı, İstanbul 2004.
- Charles, T., Küçük Asya-Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, Çev. Ali Suat, Latin Harflerine Aktaran: K. Yaşar Kopraman, Sadeleştiren: Musa Yıldız, Cilt III, Ankara 2002.
- Çiftçi, Y. & Güngör, Y., Jeopark Projeleri Kapsamındaki Doğal ve Kültürel Miras Unsurları İçin Standart Gösterim Önerileri, MTA Dergisi, 153, 223–238, Ankara 2016.
- Ercan, T., Dinçel, A., Metin, S., Türkecan, A. & Günay, E., Uşak Yöresindeki Neojen Havzaların Jeolojisi, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 21, 97-106, Ankara 1978.
- Hancock, P.L., Chalmers, R.M., Altunel, E., & Çakir, Z., Travitonics; using travertines in active fault studies, Journal of Structural Geology, V. 21, 903-916, 1999.
- Heldal, T., Conservation of Ancient Stone Quarry Landscapes in the Eastern Mediterranean, Quarry Scapes Atlas (Compiled for report), Norway 2008.
- Kahraman, N., Türkiye de sağlık turizmi, Ankara 1978.
- Kazancı, N., Jeoparklar ve Nitelikleri, Geçmişten Geleceğe Köprü Yanık Ülke Kula Sempozyumu, 1-3 Eylül 2006-Kula, 72-81, 2006
- Kazancı, N., Jeolojik Koruma (Kavram ve Terimler), Jemirko ve TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları, 60, Ankara 2010.
- Kazancı, N. & Gürbüz, A., Jeolojik Miras Nitelikli Türkiye Doğal Taşları, Türkiye Jeoloji Bülteni, C.57, S.1, 19-44, Ankara 2014.
- Kazancı, N., Şaroğlu, F. & Suludere, Y., Jeolojik Miras ve Türkiye de Jeositler Çatı Listesi, MTA Dergisi, 152, 263-272, Ankara 2015.
- Ozaner, S., Kula Çevresindeki Volkanik Şekillerin Jeopark/Jeoturizm Potansiyeli, Geçmişten Geleceğe Köprü Yanık Ülke Kula Sempozyumu, 1-3 Eylül 2006-Kula.
- Özkan, Y., Bor-Niğde Traverten Yataklarının Jeolojik Özellikleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Niğde 2009.
- Özkul, M., Varol, B. & Alçiçek, M.C.. Denizli travertenlerinin petrografisi ve depolanma ortamları, MTA Dergisi, 125, 13–29, Ankara 2002.
- Reynard, E., Geosite. In Encyclopedia of Geomorphology; Goudie, A.S., Ed.; Routledge: London, Volume 1, UK 2014.
- Russell, B., Gazetteer of Stone Quarries in the Roma World, Hosted by the Oxford Roman Economy Project: romaneconomy.ox.ac.uk. 2013.
- Schumann, A., Muwanga, A., Lehto, T., Staudt, M., Schlüter, T., Kato, V. & Namboyera, A., Uganda geosites, Geology Today, John Wiley & Sons Ltd., V.31, No.2, pp.40-59, 2015.
- Şahin, K., Yılmaz, A. & Günel, A., Midyat Taşı ve Taş İşçiliği: Doğal ve Kültürel Çevre İlişkileri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.6, S.24, 316-326, 2013.
- Taşlıgil, N., Manisa’nın Termal Turizm potansiyeli, Türk Coğrafya Dergisi, S.30, 299-317, İstanbul 1995.
- Tokçaer, M., Geochemistry of Kula Geotermal Area, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Ekonomik Jeoloji, İzmir 2000.
- Török, A, Licha, T, Simon K. & Siegesmund, S., Urban and rural limestone weathering; the contribution of dust to black crust formation, Environ Earth Science, 63 (4), 675-693, Springer 2011.