Author :
Abstract
Mondros Ateşkes Anlaşması ile Büyük Millet Meclisi'nin Ankara'da açılmasına dek geçendöneme "Kongreler Dönemi" denilmektedir ve Türk milletinin Kurtuluş Savaşından başarıylaçıkmasında bu sürecin kuşkusuz büyük rolü bulunmaktadır. Batı Anadolu'daki kongrelerin veyerel direniş örgütlenmelerinin ana hedefi ise bölgede gerçekleşen Yunan işgalidir. 15 Mayıs1919 yılında İzmir'de karaya çıkan Yunan kuvvetleri, Anadolu'nun içlerine doğru üç koldanilerlemişlerdir: Ayvalık ve Balıkesir'den Bursa'ya dek uzanan bölge kuzey hattını; İtalyanişgal bölgesinin yukarısında bulunan, Büyük Menderes nehrini takip eden ve Aydın'danNazilli'ye doğru uzanan alan güney hattını; bu iki bölge arasında kalan Manisa, Kasaba veAlaşehir boyunca uzanan hat ise üçüncü hattı oluşturmuştur. Bu üç hat boyunca ilerleyenYunan kuvvetlerine karşı direnişte büyük önem arz eden Balıkesir, Nazilli ve AlaşehirKongrelerinin ve buralardaki yerel faaliyetlerin örgütlenmesinde bürokrat sınıfından gelenHacim Muhiddin Bey, öne çıkan bir isim olarak tarihteki yerini almıştır.Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivlerinden edinilen materyalin, ikinci el kaynaklarla birlikteyeniden yorumu olan bu çalışma, Hacim Muhittin Beyin Yunan işgaline karşı bahsi geçen üçcephedeki faaliyetlerini ve onun Batı Anadolu yerel örgütlenmelerdeki önemi üzerinedeğerlendirmeleri içermektedir.
Keywords
Abstract
The period from the Mondros Armistice Agreement to the opening of the National Assemblyin Ankara is called "Congresses Period", the role of which was undoubtedly great in theTurkish War of Independence. The main objectives of the congresses and the national forcesin western Anatolia were the Greek invasion that took place in this region. The Greek forceslanding on İzmir on 15 May 1919 expanded the invasion using three main directions: Thenorthern line from Ayvalık and Balıkesir to Bursa; the southern line following the MenderesRiver from Aydın to Nazilli, which is also border of Italian zone; and the third line betweenthese two from Manisa and Kasaba to Alaşehir. Hacim Muhiddin, as a member ofbureaucracy was a prominent name in history, due to his great efforts in the organization ofthe local forces and the Congresses in Balıkesir, Nazilli and Alaşehir that played importantroles in the resistance against the Greek troops moving ahead along these three lines.This paper which is a kind of a re-review of the materials in the Ottoman and RepublicanArchives with second-hand sources, evaluates the activities of Hacim Muhiddin against theGreek occupation in the
Keywords
- AKASLAN, Mediha. Milli Mücadelede Balıkesir, (Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 1988.
- AKÇA, Serkan. Cumhuriyet Dönemi Siyasetçilerinden Vâsıf Çınar veFaaliyetleri, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2002.
- ALBAYRAK, Mustafa. Millî Mücadele Dönemi'nde Batı Anadolu Kongreleri (17Mart 1919-2 Ağustos 1920), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1998.
- AYDINEL, Sıtkı. Güneybatı Anadolu'da Kuvâ-yı Mîlliye Harekâtı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1993.
- Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri ve Hacim Muhittin Çarıklı'nın Kuvayı MilliyeHatıraları (1919-1920), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Yayınları, Ankara, 1967.
- BAŞARAN, Mehmet. "Nazilli Kongrelerinin Ulusal Mücadeleye Katkıları",Kuva-yı Milliye'nin 90. Yılında İzmir ve Batı Anadolu Uluslararası SempozyumBildirileri II.Kitap (6-8 Eylül 2009, İzmir), Editör: Oktay Gökdemir, İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir, 2010, s. 137-152.
- CEBESOY, Ali Fuat. Milli Mücadele Hatıraları, Vatan Neşriyatı, İstanbul, 1953.
- ÇARIKLI, Turgut. Babam Hacim Muhittin Çarıklı - Bir Kuvay-ı Milliyecinin Yaşam Öyküsü, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2005.
- DAYI, Esin. Nazilli Kongreleri (1919), Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Erzurum, 1998.
- DOĞAN, Murat Ali. Millî Mücadele'de Balıkesir, (Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 1987.
- ERSEM, Mustafa. Milli Mücadele'de Balıkesir, Nazilli ve Alaşehir Kongreleri,(Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Elazığ, 1999.
- GÖKBEL, Asaf. Milli Mücadelede Aydın, Coşkun Matbaası, Aydın, 1964.
- GÜNEŞ, Günver - Erdoğan, Dilşen İnce. "Yunanistan'ın Batı Anadolu'yu İşgali veOluşan Tahribatı İncelmek Amacıyla Bölgeye Gelen Yabancı Heyetler", Kuva-yıMilliye'nin 90. Yılında İzmir ve Batı Anadolu Uluslararası Sempozyum BildirileriII. Kitap (6-8 Eylül 2009, İzmir), Editör: Oktay Gökdemir, İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir, 2010, s. 107-120.
- İLGÜREL, Mücteba. Millî Mücadele'de Balıkesir Kongreleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, İstanbul, 1999.
- MERAL, İbrahim. Mütareke Dönemi Balıkesir Basını ve Etkileri, (İstanbulÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 1993.
- MÜDERRİSOĞLU, Alptekin. Kurtuluş Savaşı'nın Malî Kaynakları, Atatürk Araştırma Derneği Yayınları, Ankara, 2013.
- ÖZALP, Kazım. Millî Mücadele, C.I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara,ÖZER, Fuat. Hareket-i Milliye Redd-i İlhak Hey'eti ve Balıkesir Kongreleri,(Ankara Üniversitesi, Atatürk İlke ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 1988.
- ÖZER, Fuat. Milli Mücadelede Balıkesir, (İstanbul Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 1999.
- ÖZTOPRAK, İzzet. Kurtuluş Savaşı'nda Türk Basını (Mayıs 1919-Temmuz 1921), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1981.
- PAKALIN, Mehmet Zeki. "Mutasarrıf", Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü II, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1993, s. 586.
- TANÖR, Bülent. Türkiye'de Yerel Kongre İktidarları (1918-1920), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2009.
- TEKELİ, İlhan - İLKİN, Selim. Ege'deki Sivil Direnişten Kurtuluş Savaşı'naGeçerken Uşak Heyet-i Merkeziyesi ve İbrahim (Tahtakılıç) Bey, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.
- TURAN, Şerafettin. Türk Devrim Tarihi-I.Kitap (İmparatorluğun Çöküşünden Ulusal Devlete), Bilgi Yayınevi, Ankara, 1991.
- TURAN, Şerafettin. "Kuva-yı Milliye Örgütlenmesi ve Kavramının KurtuluşSavaşındaki Rolü", Kuva-yı Milliye'nin 90. Yılında İzmir ve Batı AnadoluUluslararası Sempozyum Bildirileri, I. Kitap (6-8 Eylül 2009, İzmir), Editör: Oktay Gökdemir, İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir, 2010, s. 15-25.
- YAVAŞ, Mesut. Hacim Muhiddin Çarıklı Bey ve Balıkesir Kongreleri, (AtatürkÜniversitesi Atatürk İlke ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum, 2006.
- YİĞİT, Yücel. "İzmir'in İşgaline Karşı Gecikmiş Bir Tepki Olarak BalıkesirMitingi", Kuva-yı Milliye'nin 90. Yılında İzmir ve Batı Anadolu UluslararasıSempozyum Bildirileri I. Kitap (6-8 Eylül 2009, İzmir), Editör: Oktay Gökdemir, İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir, 2010, s. 15-25.