Author :
Abstract
3. Orduya mensup muvazzaf subayların desteğiyle yapılan 1908deki Jön Türk darbesiyle siyasete uzun biraradan sonra büyük bir baskı yapılmıştı. Aslında halkın, meşrutiyet taleplerine ve saraya karşı hareketekatıldığı söylenemez. İttihat ve Terakki Cemiyeti, 1908 darbesini gerçekleştirmiş fakat ordudaki bölünmeyiönleyememişti. Bölünmeyle birlikte birtakım subaylar ordunun görevi dışına çıkmasına ve siyasileşmesinekarşı çıkmışlardı. Orduda siyasileşmenin etkisiyle alaylı - mektepli kavgası başlamıştı. İttihatçılar hemmektepli hem de aktif siyaset içinde yer aldıklarından dolayı iktidar için tehdit unsuruydular. İTC orduilişkilerine bakıldığında, cemiyetin ordusu değil de ordunun cemiyeti söz konusuydu. Cemiyet adeta orduyabağımlı gibiydi. Meşrutiyeti ilan etmek için dağa çıkan subaylar, sokağa inmişlerdi. Ordu modernleşmesürecine girdiği halde savaş kabiliyetini artırabilmiş değildi. 31 Mart olayını bastıran Mahmut ŞevketPaşahemen Harbiye Nazırı ardından üç ordunun müfettişi olmuştu. Artık İstanbul başta olmak üzere ülkegenelinde Hareket ordusunun etkinliği hissedilmeye başlamıştı. Mahmut Şevket Paşanın uygulamalarına veordu siyaset ilişkilerine karşı tepkisel mahiyette bazı olaylar meydana gelmişti. Bunun en önemlisi 1912degerçekleşen Halaskar Zabitan Hareketidir. Bu grup,seçimlerin yenilenmesini ve ordunun siyasetyapmamasını istiyordu. Sundukları beyannamede aslında kendileri de siyaset yapmaktaydılar.Örneğin meşrutiesaslara dayalı bir yönetim talep ediyorlardı. Bu hareket neticesinde ittihatçı kesimce desteklenen Sait Paşahükümeti çekilmek zorunda kaldı.Bu makalede meşrutiyet döneminde ordu-siyaset ilişkileri incelenmiş, bunun sebep ve sonuçları üzerindedurulmuştur. Görevlerini kötüye kullanan subayların, siyaseti çıkarlarına alet ettikleri, menfaat sağladıklarıgörülmüştür. İki gruba bölünen subayların aslında birbirlerine değil ülkeye zarar verdikleri,yaşanan olaylarlakendini göstermiştir. Arnavutluk olayları ve Balkan Savaşında yaşanan olumsuzluklar bunun açık birkanıtıdır.
Keywords
Abstract
The Young Turk coup in 1908 was made with the support of active duty officers. Committee of Union andProgress in these years, during the liberal wing of the Unionist wing factions form is reserved Stroke from1908 actually performs the army conservatives, liberals, was capturing between Unionists and neutrals.Neutrals dont want politicized soldiers and the army must be only defense -oriented. Cutting and sarcasticConservative were more connecting to the sultan. Unionists scholar and threatened by their management aswell as taking part in active politics. ITC - From military relations, society, society of the army there was notan army. Society seemed to depend almost the army. Officers in particular, the effect of this feeling can notdo normal periods, not only They had to be activities. Before you go to the mountain you may came on thescene to declare, and then drive into the street. During this period, non- political integrity Şevket MahmudPasha largely in the hands of the military government. The rebel movement in 1909 (Case of 31) weresuppressed by the commander. However, Şevket Mahmud Pasha, the politicization of the military's supportand rebellion on behalf of the CUP, stressed that only the country has been disposed of in the name of ıt.This article examines relations between military and civil during Musrutiyet period by focusing on the causesand their consequences. It was observed that officers were abusing their duties and they were using politics inown interests. After the events in the country it was shown that the officers who were divided into two groupsdid not harm each other only, but were actually damaging the country. Events in Albania and difficultiesexperienced during Balkan wars are vivid evidences of this.
Keywords
- Aksun, Ziya Nur, Osmanlı Tarihi, C: 5, İstanbul, Ötüken, 1994.
- Akyıldız, Necdet, Temmuz 1330’da Meclis-i Mebusan’da Geçen Divan-ı AliBahislerine Bir Nazar: Gazi Ahmet Muhtar Paşa, İ.Ü. SBE, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 1990.
- Alkan, Ahmet Turan, II. Meşrutiyet Devrinde Ordu ve Siyaset, İstanbul, Ufuk, 2006.
- Andonyan, Aram, Balkan Harbi Tarihi (Türkçesi: Zaven Biberyan), İstanbul, Sander, 1975
- Balkan Harbi Garp Ordusu Yunan Cephesi Harekâtı, Genelkurmay Atase Yayınları, C.III, Kısım.2, Ankara, 1981.
- Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, I. cilt, I. ks., Ankara, T.T.K, 1991. Bleda, Mithat Şükrü, İmparatorluğun Çöküşü, İstanbul, 1979.
- Danişment, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C:IV, İstanbul, Türkiye Yayınevi, 1972.
- Dündar,Fuat, Modern Türkiye'nin Şifresi İttihat ve Terakki'nin Etnisite Mühendisliği (1913-1918), İletişim yay., İstanbul, 2008.
- Erkin, Behiç, Hatırat 1876-1958, Ankara, TTK, 2010.
- Gencer,Mustafa, Jöntürk Modernizmi ve “Alman Ruhu”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
- Güngör, Erol, Dünden Bugünden Tarih-Kültür-Milliyetçilik, İstanbul, Ötüken, 1987.
- Hale, William, Türkiye’de Ordu ve Siyaset, Çev. Ahmet Fethi, İstanbul, Hil Yayınları, 1996.
- Iacovella, Angelo, Gönye ve Hilal İttihat-Terakki ve Masonluk, (Çeviren Tülin Altınova), İstanbul, Tarih Vakfı Yayınları, 1998.
- İbrahim Temo’nun İttihat ve Terakki Anıları, İstanbul, Arba, 1987.
- Küreli, Yeşim, 1908-1914 Yılları Arasında Osmanlı’da HükümetDarbeleri ve Sonuçları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2007.
- Mahmut Muhtar Paşa, Balkan Savaşı Üçüncü Kolordu’nun ve İkinci Doğu Ordusu’nun Muharebeleri, İstanbul, Güncel, 2003.
- Mardin, Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İstanbul, İletişim, 2006. Mardin, Şerif, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İstanbul, İletişim, 1994.
- Meriç, Ümit, Cevdet Paşa’nın Cemiyet ve Devlet Görüşü, İstanbul, Ötüken, 1979.Moreau, Odile, Reformlar Çağında Osmanlı İmparatorluğu Askeri “YeniDüzen”in İnsanları ve Fikirleri 1826-1914, İstanbul, Bilgi Ün. Yayınları,Özkaya, Yücel, 18. Yüzyılda Osmanlı Toplumu, İstanbul, YKY, 2010.
- Sedes, Halil, 1875-1876 Bosna-Hersek ve Bulgaristan İhtilalleri ve Siyasi Olaylar, II. Kısım, İstanbul, 1946.
- Tengirşenk, Yusuf Kemal, Vatan Hizmetinde, Ankara, Kültür Bakanlığı Yay.,Türkgeldi, Ali Fuat, Görüp İşittiklerim, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları,Türkmen, Zekeriya, Osmanlı Meşrutiyetinde Ordu-Siyaset Çatışması, İstanbul, İrfan Yay., 1993.
- Uçarol, Rıfat, Gazi Ahmet Muhtar Paşa 1839-1919Askeri ve Siyasi Hayatı, İstanbul, Filiz, 1989.
- Zeyrek,Suat, Birinci Balkan Savaşı Yenilgisinin İç ve Dış Nedenleri, İ.Ü. SBE, Basılmamış Doktora Tezi, 2012.