NAZARYAN KARDEŞLERİN İFADELERİ BAĞLAMINDA VAN VİLAYETİNDE ERMENİ MESELESİNE DAİR BAZI DEĞERLENDİRMELER
Author :
Abstract
Bu çalışmada, Van Vilayetinde ikamet eden Nazaryan kardeşlerin Ermeni meselesine dair İstanbul Emniyet-i Umumiye Nezaretinde vermiş oldukları ifadeler ele alınmıştır. İfadelere göre Van’daki Ermeniler iki gruba ayrılmış, bu gruplardan biri Boğos Piskopos, diğeri Mugurditch Khrimian tarafından yönetilmektedir. İki grup arasında rekabet olduğu ve yaşanan bu rekabetin zaman zaman asayiş sorunlarına neden olduğu da ifadelere yansımıştır. Özellikle kilise seçimlerinde bu rekabet, iki grup arasında çatışma yaşanmasına yol açmıştır. Öte yandan Nazaryan kardeşlerin ifadelerinde Khrimian’a dair olumsuz herhangi bir ifade yer almazken Boğos Efendi ile ilgili olumsuz ifadeler yer almaktadır. Oysa Khrimian’ın, Ermeni isyanlarının fikri altyapısının oluşmasında önemli rol oynadığı bilinmektedir. Buradan Nazaryan kardeşlerin Khrimian’a dair olumsuz bilgiler vermekten kaçındıkları anlaşılmaktadır. Nazaryan kardeşlerin ifadeleri, Van’da Ermenilerin illegal faaliyetlerinin araştırılmasına kaynaklık sağlaması açısından önemli bulunmuş ve Yaver Binbaşı Ali Bey tarafından bir fezleke hazırlanmıştır. Nazaryan kardeşlere, faydalı bilgiler verdikleri için harcırah verilmiş ve Van’da memuriyete atanmışlardır. Ayrıca devlet tarafından ödüllendirilmişlerdir.
Keywords
Abstract
This study examines the testimonies of the Nazaryan brothers, who resided in Van Province, regarding the Armenian issue, as provided to the Istanbul General Security Ministry. According to these statements, the Armenians in Van were divided into two groups: one led by Bishop Boghos and the other by Mugurditch Khrimian. The statements also reveal that there was competition between the two groups, which sometimes caused public order issues. This rivalry, especially during church elections, led to conflicts between the groups. On the other hand, the statements of the Nazaryan brothers do not contain any negative statements about Khrimian, while there are negative statements about Boghos Efendi. However, it is known that Khrimian played an important role in the formation of the intellectual framework of the Armenian revolts. This suggests that the Nazaryan brothers avoided giving negative information about Khrimian. Their testimonies were considered important for investigating the illegal activities of Armenians in Van, and a report was prepared by Major Yaver Ali Bey. The Nazaryan brothers were also given allowances for providing useful information and were employed as civil servants in Van.
