Author:
Abstract
Dağ keçileri ve geyikler, Tunceli yöresinde kutsal kabul edilen canlıların başında gelmektedirler. Sarp dağlarda yaşayan bu canlılar tarihin derinliklerinden itibaren asırlardır halk kültüründe ve inancında yer etmiştir. Geçmiş çağlarda kutsal alemle ve kutsal ruhlarla iletişim kurabildiğine inanılan bu canlılar, tanrısal varlıklar olarak kabul görmüştü. İnaçsal ritüellerin ve ritüel araçlarının birebir parçası durumundaydılar. Dağ keçileri ve geyikler kültür ürünlerinin, halı-kilim, mezar taşı, kaya resmi, masal, destan ve inançsal anlatıların başat kahramanlarındandı. İslamiyet sonrası söz konusu inançlar ve gelenekler bir şekilde yaşamaya devam etmiştir. Dolayısyla genel anlamda Alevilik içserisinde, özel olarak da çalışma alanımız olan Tunceli yöresindeki dağ keçisi/geyik kültü, kadim inanç ve kültürün yansıması niteliğindedir. Yörede erenlerin evliyaların yoldaşı, inançsal şahsiyetlerin sürüsü olarak kabul görürler. İsimleri anılırken “mübarek” sıfatı beraberinde kullanılır. Söz konusu canlıların kutsallığını bozacak her türlü davranıştan sakınılmaktadır. Bu çalışma içerisinde, Tunceli’deki dağ keçisi/geyik kültünün mahiyeti ve tarihsel izlerine yönelik bir inceleme yapılmılştır. Dağ keçisi ve geyik kutsallığının tarihsel izleri ile günümüz Tunceli yöresi halk inanışı arasındaki bağlantıya dair tesbitler yapılmıştır.
Keywords
Abstract
Mountain goats and deer are among the animals considered sacred in the Tunceli region. These creatures living in the steep mountains have taken their place in folk culture and belief for centuries since the depths of history. In ancient times, these creatures, believed to be able to communicate with the holy realm and holy spirits, were accepted as divine beings. They were one-to-one parts of religious rituals and ritual tools. Mountain goats and deer were the main heroes of cultural products, carpets-rugs, tombstones, rock paintings, fairy tales, epics and religious narratives. After Islam, these beliefs and traditions continued to live in some way. Therefore, the mountain goat/deer cult in the Alevism series in general and in Tunceli region, which is our study area in particular, is a reflection of ancient belief and culture. They are accepted as companions of saints and saints in the region, and as a flock of religious figures. The adjective "blessed" is used along with their names. Any behavior that would degrade the sanctity of the living things in question is avoided. In this study, an investigation has been made on the nature and historical traces of the mountain goat/deer cult in Tunceli. The connection between the historical traces of the mountain goat and deer sanctity and the folk belief of today's Tunceli region has been determined.