Ziya Kazıcı, Osmanlı’da Eğitim-Öğretim, Kayıhan Yayınları, İstanbul 2020, ISBN 978-605-599-662-8, ss. 240.
Author:
Abstract
Osmanlı Devleti'nin altı yüzyıllık tarihi boyunca ve üç kıtaya yayılan coğrafyasında aktif bir eğitim-öğretim hayatı bulunmaktaydı. Devletin kuruluşundan itibaren eğitim-öğretim faaliyetleri yoğun bir şekilde başlamış ve artarak devam etmiştir. Klasik dönemde eğitimin temel kurumu medreseler, Osmanlı öncesi yerleşik geleneklere uygun olarak faaliyetlerini sürdürmüş ve özellikle yeni fethedilen topraklarda yoğun olarak inşa edilerek devletin yıkılışına kadar geçen sürede aktif olarak eğitim faaliyetlerine devam etmişlerdir.
Klasik Dönemde Osmanlılarda din, kültür ve bilim faaliyetlerinin kaynağını oluşturan ve aynı zamanda devlet ve toplumun eğitimli insan gücü ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde teşkilatlanmış olan kurumlar medreselerdir. Medreseler, Osmanlı öncesi yerleşen ilmî gelenekler çerçevesinde vakıf kurumu olarak devam etmiş, Osmanlı döneminde teşkilat yapısı ve aklî ilimlerin eğitimi bakımından birtakım değişikliklere uğramıştır. İlk dönemde medrese kurma faaliyetlerinin ortaya çıkan en belirgin yönü, fetih ve iskân politikaları ile paralel şekilde yürütülmesidir. Anadolu ve Rumeli'de Bizans İmparatorluğu’na ait toprakların fethedilmesi ve Türkler ile iskân edilmesiyle başlayan imar ve şehirleşme sürecinde medreselerin önemli bir yeri olmuştur.
Osmanlı Tarihi boyunca medrese eğitimi, Anadolu ve Rumeli'de yaşayan Müslümanlar arasında din anlayışı ve kültürel birliği sağlamıştır. Müderrislerin umumiyetle Türk olması ve medrese mezunlarının önemli bir kısmının resmi dili Türkçe olan devlet hizmetinde görev almaları, Türkçenin Rumeli Müslümanları arasında öğrenilmesini, Türk olmayanlar arasında yaygınlaşmasını sağlamıştır.
Keywords
Abstract