Author :
Abstract
Kültürel miras, bir toplumun genel belleği olmasının yanında; bir kültürün varlığını sürdürebilmesi ve özelliklerini gelecek kuşaklara aktarabilmesi açısından önemli bir kavramdır. Küreselleşme ile birlikte, yerele özgü olan ve özgünlüğünden çok şey kaybetmemiş kültür unsurlarının da korunması ve ortaya çıkarılması mühim hale gelmeye başlamıştır. Türkiyede kültürel mirasın başında gelen ve kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya kalan geleneksel mesleklerin belirlenerek, bu meslekleri icra eden ustaların akademik yazım içerisinde ortaya konulması da bir zorunluluk teşkil etmektedir. Türkiyedeki verimli tarım alanlarından birisi olan Gediz Ovası üzerinde kurulan ve geçmişten günümüze önemli bir yerleşme özelliğindeki Turgutluda kaybolmaya yüz tutmuş mesleklerin saptanması da bu zorunluluktan doğmuştur. Bu amaçla, Turgutlu ve çevresinde yaklaşık 7 ay süre ile saha çalışması yapılarak kaybolmaya yüz tutmuş 14 meslek belirlenmiştir. Bunlardan bazı meslekler gelir getirdiği için birden fazla kişi ile yapılmaya devam edilirken (yorgancılık, bıçakçılık), bazı meslekleri icra eden kişi sayısı tektir (körüklü çizme yapımı, süpürgeci, kalaycı, debbağ, keçeci, gramofon tamircisi, at arabası ustası, nalbantlık). Yaşlılık ya da sağlık sorunları ile artık yapılmayan ve bitme noktasına gelen meslekler ise çömlekçilik, semercilik ve sepetçiliktir.
Keywords
Abstract
Cultural heritage is a general memory of a society ant it is an important concept in terms of being able to sustain a cultural asset and transfer its characteristics to future generations. It has become important to protect and uncover cultural elements that are unique to the site and have not lost much of its originality with globalization. Traditionally craftsmanship is at the forefront of cultural heritage in Turkey and they are in danger of disappearing. It is also a necessity to determine this craftsmanship and masters and to put them in academic writing. Turgutlu is located in the fertile agricultural area of Gediz Basin, it has been an important settlement from the past day. Within the scope of the study, field work was carried out in Turgutlu for 7 months and 14 professions were determined. Some professions continue to be made with more than one person as they bring in income (quilting, knitting), the number of persons performing some craftsmanship is one (maker glowing boot, maker of brooms, tinman, tanner, felt maker, gramophone repairman, horse car maker, blacksmith), craftsmanship that is no longer done with old age or health problems and come to the end point are pottery, saddlery, basketry.
Keywords
- 166 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri, 1995: 126 – 133 Araştırma Eserler
- Altıntaş, K. M. (2016). Kaybolmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Türk ElSanatkârlarının Karşı Karşıya Bulunduğu Ticari Sorunların Analizi. Bilig (77), 157-182.Anonim. (1927). Türkiye Salnamesi, İmtiyaz Sahibi Hasan Hulki. İstanbu: Anadolu Matbaası.
- Atay, A. (1987). Örücülük. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Baykal, F. (1990). Kırsal Yerleşim Coğrafyası Açısından Bir Araştırma: GökeyüpKöyü (Salinli/Manisa) ve İlkel Çömlekçiliğin Köy Ekonomisindeki Yeri, Ege Coğrafya Dergisi, 5 (1), s. 55- 47.
- Begiç, H. N. (2017). Türk Keçecilik Sanatı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
- Bozkurt, H., Özkoca, B. (2012). Manisa İli Kula İlçesi Çömlekçiliği, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimler Dergisi, C.1, S.1, Batman, 659- 671.
- Çağlar, İ. M. (2014) .Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Turgutlu, Basılmamış Doktora Tezi, Manisa.
- Çelik, Ş. (2007). 1659/1660 (H.1070-1071) Tarihli Avarız Defterine Göre XVII.Yüzyıl Ortalarında Turgutlu Kazası, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S.16, İstanbul.
- Davulcu, M., Tokat, M., Yörür, S. (2015), Antalya'da Yaşayan Geleneksel Meslek, Sanat ve Zanaatlar, Antalya: Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü Yayınları
- Dilmaç, O. (2013). Erzurum'da Kaybolmaya Başlayan Yöresel El Sanatları. Akdeniz Sanat Dergisi, 6(11), 93-101.
- Dinler, Z. (1995). İktisada Giriş, Ekin Yayınları, Bursa
- Dişçi, Ö. (2014). Yorgan Motiflerinin İsimleri. Acta Turcica, 6 (1), 1-18.
- Diyarbakırlıoğlu, M. (2010). Kaybolan Meslekler ve Son Ustalar. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
- DPT. (2004). İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
- Duvarcı, A. (2015). Kaybolan Bir Kültür: Yorgan ve Yorgancılık. Y. Sütçü içinde, Hometextile: Beyaz Altın Pamuk (s. 56-59). İstanbul: Aristo.
- Emecen M. Feridun (1989). XVI. Asırda Manisa Kazası, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- Emekli, G. (2006). Coğrafya, Kültür ve Turizm: Kültürel Turizm, Ege Coğrafya Dergisi, sayı 15, s. 51 - 59.
- Ergin, M. (1986). Üniversiteler İçin Türk Dili, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Eroğlu, E., Köktan, Y. (2013). Geleneksel Türk El sanatlarında Süpürgecilik(Sakarya Örneği). Türük Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi(1), 212-226.Esirgenler, E. (2015). Yorgancılık. (Ed. Çınar, K.) Konya Kitabı XV (s. 426-438). Konya: Konya Ticaret Odası.
- GEKA. (2009). Körüklü Çizme. Kültürel Tanıtım Kitapçıkları Serisi/GEKA Yayın No:005.
- Gökçen, İbrahim. Tarihte Saruhan Köyleri. Berksoy Basımevi, 1950.
- Gömeç, S. Y. (2016). Türk Kültüründe At, Uluslararası Sempozyum: GeçmiştenGünümüze Bozkır (06-08 Mayıs 2016), Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Bildiri Kitabı.
- Gürsu, N. (1988) Türk Dokumacılık Sanatı. İstanbul: Redhouse Yayınevi.
- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı. (2015). Kaybolmaya Yüz Tutmuş Meslekler Listesi.https://www.gtb.gov.tr/duyurular/kaybolmaya-yuz-tutmus-meslekler-listesi (E.T. 13.01.2017).
- Günay, N. (2010). “XIX. Yüzyıldan Günümüze Maraş’taki Ekonomik ve SosyalDeğişikliklerin Şehirdeki Bazı Geleneksel Meslekler Üzerindeki Olumsuz Etkileri”, Millî Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, Yıl. 22, Sayı: 86.163–173.
- Günday, N. (2017). Efeliğin Alametifarikası Körüklü Çizme. Anadolu Jet Magazin, 73-75.
- Güner, G. (1988). Anadolu’da Yaşamakta Olan İlkel Çömlekçilik, İstanbul
- İlden, S., Akçora, E. (2012). Afyonkarahisar'da Keçecilik Sanatı. Akdeniz SanatDergisi I. Uluslararası Moda ve Tekstil Tasarımı Sempozyumu Bildirileri Özel Sayısı-I, 4(7), 123-126.
- İstanbul Ticaret Odası. (2004). Saat Sektör Raporu. http://www.ito.org.tr/ Dokuman/Sektor/1-79.pdf (E.T. 12.02.207).
- Kaya, D. (2003). Sivas'ta Bıçakçılık. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20 EDEBIYATI/dogan_kaya_sivas_bicakcilik.pdf (E.T. 11.10.2016).
- Kaya, A. (2013). Turgutlu İlçesinin Coğrafyası. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimerl Enstitüsü.
- Kaya, İ. (2014). Nitel Araştırma Yöntemleri. Y. Arı, & İ. Kaya içinde, Coğrafya Araştırma Yöntemleri (s. 267-316). Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği.
- Koyuncu, M. (2009). Osmanlı Devleti'nde Debbağlar. Turkish Studies, 4(8), 1749-Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2013). Sepetçilik Geleneği. http://aregem. kulturturizm.gov.tr/TR,51138/sepetcilik-gelenegi.html (E.T. 14.02. 2017)
- Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2017). Debbağlık. http://ekitap.kulturturizm. gov.tr/TR,80836/debbaglik.html (E.T. 11.03.2017)
- MAKSAT. (2016). At Arabacılığı ve Faytonculuk. http://www.manisatarihi.com/ at-arabaciligi-ve-faytonculuk-15.html (E.T. 11.03. 2017)
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2012a). İllere göre Geleneksel El Sanatlarımız,Kaybolmuş Sanatlar. https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_ 08/03050604_gelenekselelsanatlari.pdf (E.T. 11.03.2017)
- Milli Eğitim Bakanlığı, (2012b), Geleneksel Türk Dokuma Sanatları, Ankara.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2014). Yaşayan El Sanatlarımız. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları Bilim ve Kültür Eserleri: 1577.
- Nagata, Y. (1997). Tarihte Âyânlar Karaosmanoğulları Üzerinde Bir İnceleme, TTKY, Ankara.
- Oğuz, M., Aydoğan, E., Aytuzlar, N., Özkan, T. S. (2005). Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Gelenksel Meslekler. Ankara: Gazi Üniversitesi THBMER Yayını.
- Okca, A. (2016). "Denizli'de Kaybolmaya Yüz Tutmuş Kimi Geleneksel Meslekler", Akademik Bakış Dergisi, S. 58, 201-223.
- Onuk, Taciser, (2002), “Geçmişten Günümüze Türk El Sanatları”, Türkler, C. 12, Yeni Türkiye yayınları, Ankara, s. 416-419.
- Özav, L., Yüksel, T. (1998). Uşak'ta Dericilik ve Coğrafî Çevre Üzerine Etkileri, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:1, s.39–50
- Özdemir, M., Özyer, H. (2013). İzmir İli Tire İlçesinde Keçe Yapımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(25), 364-381.
- Özgüven, G., Yavuz, C. (2006). El Sanatları Ürünlerinin Bulunduğu YöreyeSosyo-Ekonomik Etkileri ve Katkıları (Ordu İli Örneği). Uluslararası Katılımlı Sanat Ekonomisi Sempozyumu, (s. 167-183). Çanakkale.
- Sami, Ş. (2004), Kâmûs-ı Turkî, İstanbul.
- Subaşı, E., Kalay, H. A. (2016). Sivas'ta Kalaycılık. Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi(36), 258-288.
- Şahin, Ş. U. (2005). Türk Kültüründe At Arabası (At Arabalarının Dili). Bilig(32), 165-178.
- TDK. (2006). Güncel Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option= com_gts&kelime=GRAMOFON (E.T.15.03.2017)
- Tunçdilek, N. (1986). Türkiye'de Yerleşmenin Evrimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No:3367.
- Turgutlu Belediyesi. (2015). Turgutlu Belediyesi Stratejik Planı (2015 - 2019). Turgutlu: Turgutlu Belediyesi.
- Turgutlu Ticaret ve Sanayi Odası. (2016). Turgutlu İktisadi Durum Raporu (2016). Turgutlu.
- TUTSO. (2015). Manisa İstihdam Görünümü. Kasaba, 21-22.
- TÜİK. (2017). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi. https://biruni.tuik.gov.tr/medas /?kn=95&locale=tr (E.T.15.03.2017)
- Tümertekin, E., Özgüç, N. (1997). Beşeri Coğrafya İnsan-Kültür-Mekan, İstanbul: Çantay Kitabevi.
- Türktaş, Z. (2015). Semercilik, Süpürgecilik ve Sepetçilik. K. Çınar içinde, Konya Kitabı XV (s. 377-387). Konya: Konya Ticaret Odası.
- UNESCOTürkiye (2016) Somut Olmayan Kültürel Miras Hakkında, http://www. unesco.org.tr/?page=11:129:5:turkce#_ftn1 (E.T. 11. 12. 2016).
- Ürekli, B., Muşmal, H. (2015). Geçmişten Günümüze Meslekler. K. Çınar içinde, Konya Kitabı XV (s. 29-84). Konya: Konya Ticaret Odası.
- Yeniterzi, E. (2007). Klasik Türk Edebiyatı Ahlaki Mesnevilerinde Mevlana'danİzler. Türk Kültürü, Edebiyatı ve Sanatında Mevlâna ve Mevlevîlik Ulusal Sempozyumu14 - 16 Aralık 2016 (s. 11-27). Konya: S.Ü. Mevlâna Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları: 1.
- Yılmaz, C. (2014). Çarşamba'da Süpürgecilik. C. Yılmaz içinde, Çarşamba Araştırmaları (s. 227-268). Samsun: Çarşamba Belediyesi Yayınları.
- Yolcu, M. A. (2014). Nevşehir Yöresinde Yaşayan Geleneksel Meslekler. Ankara: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Yayınları.
- Rıza DAM (Görüşme Tarihi: 12/10/2016)
- Etem KARATAŞ (Görüşme Tarihi: 12/10/2016)Kerim SALİK (Görüşme Tarihi: 15/11/2017)
- Abdullah CEYLAN (Görüşme Tarihi: 16/11/2017)
- Mustafa KİRACILAR (Görüşme Tarihi: 16/11/2017) Murat TANŞU (Görüşme Tarihi: 10/12/2017)
- Hüseyin AKAGÜL (Görüşme Tarihi: 17/12/2017)Sami ÖZKARKIN (Görüşme Tarihi: 24/01/2017)Ali ALAYİĞİT (Görüşme Tarihi: 03/01/2017)
- Kenan GENCER (Görüşme Tarihi: 03/02/2017)
- Nurettin KESGİN (Görüşme Tarihi: 10/02/2017)Osman YENER (Görüşme Tarihi: 17/03/2017)
- Nadire YERLİKAYA (Görüşme Tarihi: 17/03/2017) Ruhi KIVANÇ (Görüşme Tarihi: 17/03/2017)