Author :
Abstract
Türk-İslam devletlerinde önemli bir eğitim kurumu olan medreseler, Osmanlı Devletinde de gittikçe artarak önemini korumuştur. Aynı şekilde Osmanlı Devleti'nin ilk dönemlerinden itibaren özellikle vergi mükellefi olan ve askerlik çağında bulunan insanları tespit etmek amacıyla nüfus sayımları yapılmıştır. Osmanlı Devletinde ilk nüfus sayımı, 1831 yılında yapılmış ve daha sonraki yıllarda belli aralıklarla yapılan yoklamalarla nüfusta meydana gelen değişiklikler tespit edilmiştir. Bu nüfus sayımları, dönemlere ve hazırlanış amaçlarına göre bazı farklı özellikler gösterir. Bu makalede, 1844 yılına ait 185 numaralı İstanbul Medreseleri Nüfus Defteriyle ilgili bilgiler değerlendirilmeye çalışılmıştır. Defterle ilgili tespit ettiğimiz özellikler tablolar halinde medreselerin adları, nerede bulundukları, barınan kişilerin nereli oldukları, isim, lakap, unvan, yaş, fiziki özellikler ve nakille ilgili bilgiler verilip, medreseler arası hareketlilik üzerinde durulmuştur.
Keywords
Abstract
Madrases, an important educational institutions in Turkish-Islamic states, maintain their importance in the Ottoman State, too and enhance their effectiveness increasingly. Similary since first periods of The Ottoman State, censuses had been made especially to determine people responsible for tax and in military age. The first census was held in 1831 in Osmanlı State and the changes in population have been determined in later years by periodical census. These censuses handled in these purposes shows different features according to periods and preparation aims. In this article, In this article, it was attempted to evaluate the information related to the Population Book of Istanbul Madrasa 185 of 1844. As using the datas which are in population register book, we learn in tabular form the names of the medreses, the location, the number of people and the origins of the people sheltering in them, names, nicknames, titles, their ages, physical characteristics and between medreseses transfering.
Keywords
- ADIVAR, A. Adnan, Osmanlı Türklerinde İlim, İstanbul 2000.
- AKGÜNDÜZ, Murat, Osmanlı Medreseleri XIX. Asır, Beyan Yayınları, İstanbulAKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi M.Ö.1000-M.S.2012, 23. Baskı, Pegem Akademi, Ankara 2012.
- BALTACI, Cahit, “Medrese ve Elemanları”, Diyanet Dergisi, Cilt XVI, Sayı 3, Mayıs- Haziran 1977, s. 133-141.
- BİNGÖL Sedat, “İstanbul’da 1829 Nüfus Sayımı ve Bazı Mahallelerin MüslümanNüfusu Üzerine Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-CoğrafyaFakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 23, S. 36, 2004, s. 43-60.
- BİNGÖL Sedat, 1829 İstanbul Nüfus Sayımı ve Tophane Kasabası, Eskişehir 2004. BOZKURT, Nebi, “Medrese”, DİA, Cilt 28, s.323-327.
- CHAMBERS, Richard, “Bir On Dokuzuncu Yüzyıl Osmanlı Alimi: Ahmed CevdetPaşa ve Eğitimi”, Osmanlı Eğitim Mirası, Çev. Yusuf Aydın- Mustafa Gündüz, Doğu-Batı Yayınları, İstanbul 2013.
- EYİCE, Semavi, “Mescid”, İ.A, Cilt 8, İstanbul 1979, s.1-118. İPŞİRLİ, Mehmet, “Medrese”, DİA, C.28, s.327-333.
- KARAL, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831, TC. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, II. Baskı, Ankara 1997.
- KÜTÜKOĞLU, Mübahat, XX. Asra Erişen İstanbul Medreseleri, TTK, Ankara 2000.______________, “Dârü’l-Hilâfet’l Aliyye Medresesi ve Kuruluş Arefesinde İstanbul Medreseleri”, İTED, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul 1978, s.1-212.
- ______________, Menteşe Sancağı 1830 (Nüfus ve Toplum Yapısı), TTK, A nkaraUZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1988.