Author :
Abstract
Kökeni Orta Asya Türk Kültüründe kopuz eşliğinde şiir söyleyen ozanlara dayandırılan ÂşıklıkGeleneği, 20. yüzyıldan itibaren sanayileşme ve köyden kente başlayan göç sonucu bazı kırılmalara vedönüşümlere uğramıştır. Şiirlerinde bu değişim ve dönüşümün görüldüğü ozanlardan birisi de Âşık MahzuniŞeriftir. Onun şiirlerini anlayabilmek için; Türkiyenin 1950lerden bu yana geçirmekte olduğu değişimi,1960 ve 1980 sonrası siyasi iklimini iyi irdelemek gerekir. Yaşadığı dönemin sosyal-siyasi ve ekonomikkoşulları, ozanın geleneksel ozanlık anlayışından uzaklaşmasını ve eserlerini bu anlayış içerisinde ortayakoymasını sağlamıştır.Bir milletin hayatında folklor, ülkede yaşayan farklı etnik grupları birbirine bağlayan bir harçvazifesi görür. Milleti oluşturan fertler, birlik ve beraberliklerini korudukları sürece ayakta dururlar. Birlik veberaberliğin korunması da; geçmişi bilmek, ortak dil, din ve bayrağa sahip olmak; örf, âdet ve geleneklerebağlı kalmakla mümkündür. Bu noktada Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve bu geleneğin içerisinde yetişen ozanlar,yaşadıkları toplumda milli birlik ve beraberliğin sağlanması bakımından önemli işlevler görürler. Buçalışmada yeni bir işlev olarak Milli Birlik ve Beraberlik İşlevi üzerinde durulacaktır. Vatanının her karıştoprağına âşık olan Mahzuni, yıllardır ülkemizde kanayan bir yara olan ve binlerce askerimizin şehit edildiğiterör sorunundan rahatsızdır. Ozan, bu ülkede yaşayan herkese barış ve kardeşlik çağrısında bulunarak, busorunun ülkemizde ancak gerçek anlamda demokrasinin ve hukukun tesis edilmesiyle çözülebileceğinibelirtir.
Keywords
Abstract
The Ashik tradition whose root is based on the bard-poets called ozan singing their poems withtheir lutes in the Central Asia Turkish Culture, has been exposed to transformations and fractions as a resultof industrialization, technological developments and immigration from rural areas to urban areas since the20th century. These changes and transformations are seen in the poems of Âşık Mahzuni Şerif who is one ofthe ozans. It is necessary to examine the periods in which Turkey underwent change beginning with 1950sand continuing the political climate after 1960 and 1980 to understand his poems. The socio-political andeconomic conditions of the period when he lived caused him to move away from the traditional ozanunderstanding and write his poems under the new understanding.Folklore in a nationslife is like a soil mixture binding different ethnic groups in a country.Individuals comprising a nation survive as long as they preserve their unity and solidarity. In this regard, theozans who grow in the Ashik tradition have a crucial role in ensuring the unity and solidarity of theirsocieties. In this study, National Unity and Solidarity Function will be dwelt on as a new function.Mahzuni who is in love with every piece of soil of his country, is uneasy about the terror problem which havecaused thousands of our soldiers to be martyred for years. He calls for everybody to peace and brotherhood inhis poems and puts forward that the problem can be solved in real terms through the establishment ofdemocracy and justice.
Keywords
- AMOS, Dan Ben, 2003. “Şartlar ve Çevre İçinde Folklorun Bir Tanımına
- AMOS, Dan Ben, 2003. “Şartlar ve Çevre İçinde Folklorun Bir TanımınaDoğru”. (Çev. Metin EKİCİ), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Ankara: Milli Folklor Yayınları, s. 31-55.
- ARTUN, Erman, 2005. Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- BASCOM, William, 2010. “Folklorun Dört İşlevi”, Halkbiliminde Kuramlar veYaklaşımlar 2, (Çev. Ferya Çalış) , (Haz. M. Öcal Oğuz, Selcan Gürçayır), Ankara: Geleneksel Yayınları, s.71-86.
- BAŞGÖZ, İlhan, 1996. “Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi (Fonksiyonu)”,Folkloristik, Prof. Dr. Umay Günay Armağanı, Ankara, Feryal Matbaacılık, s. 1–4.
- ÇOBANOĞLU, Özkul, 1999a. Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
- ÇOBANOĞLU, Özkul, 1999b. “İşgal Edilen Vatan Topraklarında AşıkEdebiyatı’nın İşlevleri ve Aşık Şenlik”, Milli Folklor, S.42, s.89-91.
- DUNDES, Alan, 2005. “Folklor Nedir”, Millî Folklor, (Çev. Gülay Aydın) Yıl 17, S.65, s.127-129.
- EKİCİ, Metin, 2011. Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri, Ankara: Geleneksel Yayınları.
- ELÇİN, Şükrü, 1997. “Folklor ve Halk Edebî yatının Milli Birliğin
- GÜNAY, Umay, 1987, “Folklor Nedir?” Türk Folklor Araştırmaları, Ankara: Sevinç Matbaası, s.23-30.
- GÜNAY, Umay, 1999. Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara: Akçağ Yay.
- OWEN, M. Trefor, 2005, “Folklor ve Popüler Kültür”, (Çev. Selcan Gürçayır) Millî Folklor, S.65, s.137-141.
- ÖZTÜRKMEN, Arzu, 2009. Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları.
- MALİNOWSKİ, Bronilaw, 2000. Büyü, Bilim ve Din (Çev. Saadet Özkal) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- ŞERİF, Mahzuni,1995. Dolunaya Tül Düştü, Ankara: Ürün Yay.
- ŞİŞMAN, Bekir, 2002. “Türkiye ve Kazakistan’da Yaşayan Âşıklık Geleneği’ninDeğişmeyen Unsurlar Açısından Karşılaştırılması”, Milli Folklor, S.54, s.68-74.TURAN, Metin, 2004. “Mahzuni Şerif ve Gelenek”, Kültür-Kimlik Ekseninde Türk Edebiyatı, Ankara: Ürün Yayınları, s.97-108.
- YAĞIZ, Süleyman, 1999. İşte Bizim Mahzuni, İstanbul: Hasat Yay.
- ZAMAN, Süleyman, 1997. Mahzuni Şerif Yaşamı- Dünya Görüşü-Şiirleri, Ankara: Yeniden Doğuş Matbaası.