GARİB-NÂME'DE BAZI MERHUN BEYİTLER0DE KİM BAĞLAMA EDATLI CÜMLE İLE ÇÜN CÜMLE BAŞI EDATI ARASINDAKİ İLGİLER
Author :
Abstract
Bu çalışmada Garibnāmedeki kimi ard arda gelen anlamca birbirine bağlıbeyitler(merhun)indeki kimli birleşik cümle ile ona bağlı çünlü birleşik cümleyedikkat çekilmiştir. Garibnāme için bu bir üslup özelliği olarak kabul edilebilir. EskiAnadolu Türkçesinin edebȋ dil olarak Farsçaya karşı hâkimiyet mücadelesini verdiğiBeylikler döneminde kaleme alınan Garibnāmedeki bu tür yapılar eser ve dönemi içinkarakteristik bir görünüm sunmaktadır. Garibnāmede kimli ve çünlü birleşik cümleyapıları sık kullanılmıştır. Bir beyitte tamamlanmayan anlamın devamındaki beyteaktarılma yollarından biri de cümle başı edatlardan yararlanmaktır. Özellikle çün vegenişlemiş biçimleri (çünküm / çünki, çün çün vs.) ile bu anlam geçişi, devamındagelen beyte kolaylıkla aktarılmaktadır.
Keywords
Abstract
In this study is pointed to some of compound sentence with "kim" and attachedcompound sentence which began with "çün" in consecutive couplets of Garibnāme.This can be considered as a stylistic feature of Garibnāme. It was written in the periodof the Principalities which Old Anatolian Turkish struggle against Persian to dominatein literary language. Some of this kind of structures offers a new view for the workand its period. The structure of compound sentence with "kim" and attachedcompound sentence which began with "çün" is used frequently in Garibname. One ofthe way of transmission of meaning from one couplet to subsequent couplet is using ofprepositional phrase. The meaning transition -from one to other- is transferred easilyby means of prepositions, espacially çün and extended formats of çün (çünküm/çünki/ çün çün etc.).
Keywords
- Akalın, Şükrü Haluk (2007), “Eski Anadolu Türkçesinde Çün, Çünki, Çünkim Cümle Başı Edatlarıyla
- Akalın, Şükrü Haluk (2007), “Eski Anadolu Türkçesinde Çün, Çünki, Çünkim Cümle Başı EdatlarıylaKurulmuş İsim Cümleleri”, IV. Uluslar arası Türk Dili Kurultayı Bildirileri – I (24-29 Eylül 2000), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 57-65.
- Cemiloğlu, İsmet (1994), 14. Yüzyıla Ait Bir Kısas-ı Enbiyā Nüshası Üzerinde Sentaks İncelemesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 60-63.
- ………………...... (2001), Dede Korkut Hikāyeleri Üzerinde Söz Dizimi Bakımından Bir İnceleme, , Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s.80
- Ergin, Muharrem (1985), Türk Dil Bilgisi, 15. Baskı, Boğaziçi Yayınları: İstanbul.
- …………………. (2009), Dede Korkut Kitabı -2 İndeks-Gramer, 4. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Günay, V. Doğan (2003), Metin Bilgisi, 2.Baskı, İstanbul: Multilıngual Yayınları.
- Günşen, Ahmet (1995), “Eski Türkçe (Köktürkçe)’nin Cümle Yapısı ve Tahlili”, Tuncer Gülensoy Armağanı, Yayına Hazırlayan: Ahmet Buran, Kayseri: Bizim Gençlik Yayınları: s.
- Hacıeminoğlu, M. Necmettin (1984), Türk Dilinde Edatlar (En Eski Metinlerden Zamanımıza Kadar) –Yazı Dilinde-, Üçüncü Basılış, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı yayınları: İstanbul.
- Özkan, Mustafa (2004), “Eski Türkiye Türkçesinde ki / kim Bağlaçlarının Kullanılışı Üzerine”, TürkDili ve Edebiyatı Dergisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, s. 243-255,
- Savran, Hülya (2004), “Uygurca ve Orta Türkçe Dönemindeki ‘Kim’li Birleşik Cümlelerde ŞartlıYardımcı Cümleler ve Bu Cümlelerin Ana Cümleye Katılma Şekilleri”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, s. 243-255,
- Tekin, Şinasi (2001), “Eski Türk Yazı Dillerinin Özellikleri üzerine Düşünceler ve BunlarınTeşekkülü ile Türk Siyasi Birlikleri Arasındaki İlişkiler”, İştikakçının Köşesi Türk Dilinde Kelimelerin ve Eklerin Hayatı Üzerine Denemeler, İstanbul: Simurg yayınları, s.121-149.
- Timurtaş, Faruk K. (1985), Osmanlı Türkçesi Grameri III (Eski Yazı ve imlā-Arapça-Farsça-Eski Anadolu Türkçesi), 5.Baskı, İstanbul Üniversitesi yayınları: İstanbul.
- Yavuz, Kemal (2000), Aşık Paşa, Garib-nāme (Tıpkıbasım, karşılaştırmalı metin ve aktarma), c. I-I/II, II-I / II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları..
- Yavuzarslan, Paşa (2002), Mūsā bin Hācı Hüseyin el-İzniki, Münebbihü’r-Rākidin (Uyurları Uyandurucu) Giriş-İnceleme-Tenkitli Metin, Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları.
- Yazım Kılavuzu (2005), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Yelten, Muhammet (1993), Şirvanlı Mahmud Kemāliyye (Giriş-İnceleme-Cümle Bilgisi-Metin- Sözlük), s. 43-55, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.