Author :
Abstract
Şehirli kesimlerin hayatı tarih boyunca merak edilmiş ve gerek kendidönemlerinde gerekse daha sonra diğer zümrelerce takip ve taklit edilmiştir. Benzerşekilde Osmanlı şehirlerinde yaşayan ve sosyo-kültürel olarak şehirlileşmekapasitesine sahip olan özellikle askeri kesiminin de dâhil olduğu üst sınıfların yaşamımerak konusu olmuştur. Bu çalışma, Osmanlı yeniçağında Sivas, Tokat, Amasya veÇorum şehirleri özelinde, bu şehirli kesimlerin iktisadi eğilimleri üzerinden ne kadarşehirlileşebildiklerini ve kırsaldan uzaklaşabildiklerini incelemektedir. Bu anlamdapeygamber soyundan gelenler, vakıf sahipleri, eşraf, kadınlar ve sarraflar gibi belirlizümrelere mensup tebaanın şehir yaşamındaki ekonomik ilgi alanları araştırılmakta vesöz konusu ilgiler üzerinden kırsal dünyadan ne denli bağımsızlaşabildikleri meselesitartışılmaktadır. Konunun tarihsel yansımalarının izlendiği arşiv kayıtlarının temelindeSivas Ahkâm Defterleri yer almakta olup, dönem olarak 18. yüzyılın ortalarıbelirlenmiştir.
Keywords
Abstract
The life of urban peoples have been wondering throughout history and it wasfollowed and imitated by the other groups both in their times and then. Same as thelife of the upper classes includes especially officials (askerîs) who lived in Ottomancities and had the capacity for urbanization as social-cultural was the topic ofcuriosity. This study investigates how the urban peoples especially the peoples ofSivas, Tokat, Amasya cities urbanized and how could they move away from the ruralfrom their economic trends in the Ottoman new age. At this mean the economicinterests of the certain urban groups like the descendants of the prophet, the owners ofthe waqfs, the notables, women and the moneychangers are researched and the matterhow they independence from the rural world is also being discussed. The basic of thearchive documents from which the historical trails of the topic is able to followed up isthe Sivas Ahkam Defters and the middles of the 18th century was determined the mainera.
Keywords
- ACUN, Fatma, “A Portrait of the Ottoman Cities”, The Müslim World, Volume: 92, Sayı: 3-4, Fall 2002, s. 255-285.
- ACUN, Fatma, “Osmanlı Döneminde Anadolu Şehirlerinin Gelişmesinde DevletinRolü: Karahisar Örneği”, Belleten, LXV, Nisan 2001, Sayı 242’den Ayrıbasım, Ankara 2001, s. 161-192.
- AHMET REFİK, Onuncu Asr’ı Hicrîde İstanbul Hayatı, Haz: Abdullah Uysal, AnkaraBaşbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara 2010.
- BARKAN, Ömer Lütfü, Türkiye’de Toprak Meselesi, İstanbul 1980.
- BAYKARA, Tuncer, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I Anadolu’nun İdarî Taksimatı, Ankara 1988.
- BAYKARA, Tuncer, “Osmanlı Devleti Şehirli Bir Devlet Midir?”, Osmanlı, C.V, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s. 528-535.
- BAYKARA, Tuncer, “Osmanlılar ve Şehir Hayatı”, XIII. Türk Tarih Kongresi Ankara4-8 Ekim 1999 Kongreye Sunulan Bildiriler III. Cilt III. Kısım, TTK, Ankara 2002, s. 1923-1932.
- BRAUDEL, Fernand II. Felipe Döneminde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, C.1, İmge Kitabevi, Ankara 1993.
- CANBAKAL, Hülya, “The Ottoman State and Descendants of the Prophet in Anatoliaand the Balkans (c. 1500-1700)”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vol. 52, No. 3 (2009), s. 542-578.
- DEMİREL, Ömer, Osmanlı Vakıf- Şehir İlişkisine Bir Örnek: Sivas Şehir Hayatında Vakıfların Rolü, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
- DEMİREL, Ömer, “Sivas”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 37, İstanbul 2009, s. 278-282.
- ELİBOL, Numan, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Nüfus Meselesi ve DemografiAraştırmaları”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl:2007, Cilt: 12, Sayı:2, s. 135-160.
- FAROQHI, Suraiya, Osmanlıda Kentler ve Kentliler, Çeviri: Neyyir Kalaycıoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000.
- FUSSELL, G. E., “The Farming Writers of Eighteenth-Century England”, Agricultural History, Vol. 21, No. 1 (Jan., 1947), s. 1-8.
- GÜRBÜZ, Adnan, Toprak Vakıf İlişkileri Çerçevesinde XVI. Yüzyılda Amasya Sancağı,Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, AnkaraİNALCIK, Halil, “Köy Köylü ve İmparatorluk” V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi, TTK, Ankara 1990, s.1-14.
- İSLAMOĞLU, Huricihan Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Köylü, İletişim Yayınları, İstanbul 2010.
- KARADEMİR, Zafer, İmparatorluğun Açlıkla İmtihanı Osmanlı Toplumunda Kıtlıklar (1560-KOÇ, Yunus, “Nüfus”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 33, İstanbul 2007, s. 294-299.
- KUBAN, Doğan, “Anadolu-Türk Şehri, Tarihî Gelişmesi Sosyal ve Fizikî Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler”, Vakıflar Dergisi, 1968, S. 7, s.53-73.
- MEMİŞ, Şerife Eroğlu, 17. ve 18. Yüzyıllarda Edirne’de Vakıf Kurucularının Toplumsal Statülerine İlişkin Bazı Tespitler, Vakıflar Dergisi, Ankara 2011, Sayı: 36, s. 67-86.
- ORBAY, Kayhan – Hatice Oruç, Sultan II. Murad’ın Edirne Câmi‘-i Şerîf ve Dârü’l-Hadîs Vakfı (1592-1607)”, Tarih Dergisi, Sayı 56 (2012 / 2), İstanbul 2013, s. 1-22.
- ÖZ, Mehmet, “Osmanlı Klasik Döneminde Anadolu Kentleri”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt.3, Sayı. 6, 2005, s. 57-88.
- ÖZKAYA, Yücel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Ayanlık, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1994.
- QUATAERT, Donald, “Labor History and the Ottoman Empire, c. 1700-1922”, International Labor and Working-Class History, No. 60 (Fall, 2001), s. 93-109.
- PAMUK, Şevket, 100 Soruda Osmanlı- Türkiye İktisadi Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1990.
- ŞAHİN, İlhan-Feridun Emecen, “Amasya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul 1991, s.1-4.
- ŞAHİN, İlhan, “Çorum”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.8, İstanbul 1993, s. 373-376.
- ŞİMŞİRGİL, Ahmet, “XVI. Yüzyılda Amasya Şehri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XI, 77-109 (1996), s. 77-109.
- VENZKE, Margaret L., “Aleppo’s Mālikāne-Dīvānī System”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 106, No. 3 (Jul. – Sep., 1986), s. 451-469.
- ÜLKEN, Hilmi Ziya, “Vakıf Sistemi ve Türk Şehirciliği”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 9, Tıpkıbasım, Ankara 2006, s. 13-37.
- ÜSTÜNDAĞ, Nagehan, “Osmanlı’da ‘Şehir’ ve Şehri Geliştiren Unsurlar OlarakAyanlar: Vidin ve Ruscuk Örneği (18. Yüzyıl)”, Türkiyat Araştırmaları, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Sayı: 2, Bahar 2005, s. 149-167.
- YEDİYILDIZ, Bahaeddin, “XVIII. Asır Türk Vakıflarının İktisadî Boyutu”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 18, Ankara 1984, s. 5-41.
- YEDİYILDIZ, Bahaeddin, “Türk Vakıf Kurucularının Sosyal Tabakalaşmadaki Yeri 1700-1800”, Osmanlı Araştırmaları, III, İstanbul 1982, s.143-164.
- YÜKSEL, Hasan, Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Hayatında Vakıfların Rolü (1585- 1683), Sivas 1998.