Author :
Abstract
Osmanlı coğrafyasının merkeze yakın yerleşim yerleri baz alınarak tutulan Temettuat defterleri, ait oldukları döneme ilişkin sosyal ve iktisadi hayata ışık tutan önemli belgelerdir. Kaza ve köylerin hane hane kayıtları tutulmuş, kişilere ait mal varlıkları tespit edilerek her hanenin gelirine göre vergi vermesi usulü ile adaletli bir vergi sistemi uygulanmaya çalışılmıştır. Tutulan kayıtlar, iktisadi bilgiler ışığında, sosyal ve kültürel birçok konuda da bilgi ve fikir sahibi olmaya katkı sağlamıştır. Akdağ Nahiyesinde vergiye tabi tutulan hane reislerinin isimleri, unvanları, lakapları, meslekleri ve nüfus özellikleri ile ilgili kayda değer bilgilere ulaşılmıştır. Bu çalışmada, 1844-1845 yılında tutulan Temettuat defterlerinde yer alan kayıtlardan hareketle 19.yüzyıl ortalarında Sivas Eyaleti, Amasya Sancağına bağlı Akdağ Nahiyesinde sosyal hayat incelenmiştir.
Keywords
Abstract
Temettuat books, which are kept on the basis of settlements close to the center of the Ottoman geography, are important documents that shed light on social and economic life. Household records of accidents and villages were kept, and a fair tax system was tried to be applied by determining the assets of the individuals and paying taxes according to the income of each household. The records kept contributed to having knowledge and ideas in many social and cultural issues in the light of economic information. Significant information about the names, titles, nicknames, professions and population characteristics of household heads who were subject to tax in Akdag District was reached. In this study, based on the records in the Temettuat notebooks kept in 1844-1845, social life was examined in Akdağ District in the mid-19th century.
Keywords
- Açık,Turan , “Bey”likten “Ağa”lığa: 17. Yüzyılın İlk Yarısında Trabzon’da “Unvan Enflasyonu”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 2014, ss.12-37.
- Adıyeke, Nuri, “Temettuat Sayımları ve Bu Sayımları Düzenleyen Nizamname Örnekleri”, OTAM, Sayı:11, 2000, ss 669-823.
- Algar, Hamid, “Molla”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:10, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2005, s.238.
- Arslan, İsmail, “XIX. Yüzyıl Osmanlı Tarihinde Temettuat Defterlerinin Yeri:İğdiç Selimağa Köyü Temettuat Defteri Örneği”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Balıkesir 2002, ss.58-86.
- Arslan, İsmail, Osmanlı Dünyasında Köyler ve Köylüler, Bilge Kültür Sanat, İstanbul 2014.
- Aslan, Sevcan, Temettuât Defterlerine Göre XIX. YY. Ortalarında Gümüşhacıköy Kazası’nın Sosyo-Ekonomik Durumu (1844-1845),Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir 2015.
- Bozkurt Nebi - İpşirli Mehmet, “Lakap”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 27, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2003, ss.65-67.
- Canatar, Mehmet, “Kethüda”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 25, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991, s.332.
- Çağlar, Ilker Mümin,“Temettuat Kayıtlarına Göre İzzeddin Köyü’nün Sosyo Ekonomik Durumu (1844-1845)”, Sosyal Bilimler Dergisi, 2015, s.414-444.
- Çakır, Coşkun, Tanzimat Dönemi Osmanlı Maliyesi, Küre Yayınları, İstanbul 2001.
- Çavdar, Necati, “1844-1845 yıllarında Taşabad Kazası Köylerinin İçtimai ve İktisadi Şartlarına Dair Tespitler” III. Uluslararası Geçmişten Günümüze Merzifon ve Amasya Yöresi Sempozyumu Bildiri Kitabı, 2015, s.208-232.
- Çimen, Adnan, “Sayım Kayıt Düzeni ve Teşkilatlanma Açısından Osmanlı Nüfus Hizmetleri” , Gazi Üniveristesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2012, ss.183-216
- Elibol, Numan, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Nüfus Meselesi ve Demoğrafi Araştırmaları”, Süleyman Demirel Üniversitesiİktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:12, 2007, s.135- 160.
- Göyünç, Nejat , “Hane Deyimi Hakkında”, Tarih Dergisi, 1979, s.331-348.
- Güneş, Mehmet, “Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili”, Akademik Bakış, 2014, ss.221-240.
- Güran, Tevfik, 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı Üzerine Araştırmalar, Eren Yayıcılık, İstanbul, 1998, s. 80.
- İslamoğlu, Hurcihan, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Köylü, İletişim Yayınları, İstanbul 1991, s. 94.
- Koç, Yunus, “Nüfus”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:33, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007, s.293.
- Köprülü, Orhan Fuad, “Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:10, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2012, s.456.
- Kurt, Songül Keçeci, “1844-1845 Temettuat Defterlerine Göre Ziyere Köyü’nün Sosyal ve Ekonomik Durumu’’, History Studıes, C.8, S.3, 2016, ss.57-81.
- Kütükoğlu, Mübahat, “Osmanlı Sosyal ve İktisadi Tarihi Kaynaklarından Temettü Defterleri”, Belleten, Sayı:225, 1995, ss.395-412.
- Özaydın Abdülkerim - İpşirli Mehmet, “Unvan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:30, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2012, s.163.
- Özcan, Selim, “H.1256 (1840) Tarihli Amasya Nüfus Defterleri ile H.1260-1261(1844- 1845) Tarihli Amasya Temettuat Defterlerinin Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi”, Studies of The Otoman Domain, C.6, S.11, 2016, s.97-118.
- Özel, Oktay, “Avarız ve Cizye Defterleri”, Editör: H. İnalcık ve Ş. Pamuk, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, Ankara 2000, s.35-50.
- Özlü, Zeynel, Tanzimat Dönemi’nde Anadolu’da Kır ve Kent hayatı (Bolu- Göynük Örneği), Berikan Yayınları, Ankara 2007.
- Öztürk, Said, “XIX. Yüzyılda Söğüd’ün Sosyo-Ekonomik Yapısı”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, İstanbul Kitabevi, 1996.
- Serbestoğlu, İbrahim, 19.Yüzyılda Amasya Sancağı, Amasya 2018, s.28.
- Soydal, Tayfun, Temettuat Defterlerine Göre Ezinepazar Nahiyesinin Sosyal ve Ekonomik Durumu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya 2018, s.28.
- Yaşar, Hüseyin Hüsameddin, Amasya Tarihi, Hazırlayan M.Aydın ve G.Aydın, Amasya Belediyesi, Amasya 2007, s.231.
- Yıldırım, Rıza, Temettuat Defterlerine Göre Geldiklan Nahiyesi’nin Sosyal ve Ekonomik Durumu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya 2017, s.42.