Author :
Abstract
19. yüzyıl dünya genelinde değişim ve dönüşümlerin yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde Tanzimat’ın ilanıyla birlikte Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli gelişmelerin yaşandığı görülmektedir. Sanayileşmiş devletler hammadde ve pazar arayışına girdiler. Bu süreçten en fazla etkilenen ülkelerden birisi de Osmanlı Devleti olmuştur. 19. yüzyılda yaşanan gelişmelerin en somut örneği kent yapılarında meydana gelen gelişmeler olmuştur. Özellikle liman kentleri değişimin en fazla yaşandığı yerler olmuştur. Bu bağlamda liman kentleri diğer kentlere göre daima ön planda olmuştur. Tırhala sancağına bağlı küçük bir yerleşim birimi olan Golos, 19. yüzyılın ortalarından itibaren hızlı bir şekilde modernleşme sürecine girmiştir. Kısa bir zaman içerisinde büyük bir gelişme göstererek modern bir liman kenti haline gelmiştir. Bu makalede Golos kazasının 19. yüzyılda yaşadığı değişim süreci ele alınmıştır. Elde edilen veriler ışığında Golos’un demografik yapısı incelenerek Müslim ve gayrimüslim nüfus oranları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda toplumsal hayatı etkileyen olaylar hakkında bilgi verilmiştir. Kazanın eğitim durumu dini ve kültürel yapısı ortaya konmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
The 19th century is a period in which changes and transformation stake place across the world. It is seen that important development stok place in the Ottoman Empire with the declaration of Tanzimat in this period. Industrialized states searched for raw materials and markets. One of the countries most affected by this process was the Ottoman State. The most concrete example of the developments in the 19th century has been the development soccurring in urban buildings. Port cities, in particular, were the places where the change was experienced the most. In this context, port cities have always been at the forefront compared to other cities. Golos, which is a small settlement connected toTirhala Sanjak, entered the modernization process rapidly since the mid- 19th century. It has developed in a short time and has become a modern port city. In this article, the change process of the Golos kaza in the 19th century is discussed. In the light of the data obtained, the demographic structure of Golos was examined and Muslim and non-Muslim population ratios were tried to be revealed. At the same time, information was given about the events that affect social life. Educational and religious and cultural structure of the district was tried to be revealed.
Keywords
- Arslan, İbrahim, 19. Yüzyılda Balkanlarda Bir Liman Şehri: Kavala, History Studies Dergisi, 2 (3), 2010, s. 25-38.
- Athanassiou, Evangelia &Christodouou, Chatzipavlou, Thecity of volos in the network ofmeditterranean. cities. Museums in Motion, Symposium Proceeding, University of ThessalyPress, 2015.
- Akyay, Bülent., Tesalya Meselesi (1881), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2001.
- Akşit, Bekir., XIX. Yüzyıl Ortasında Uluborlu Kazasının Nüfusu Yapısı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2016.
- Aybay, Rona., Tarih ve Hukuk Açısından Konsolosluk, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009.
- Akkutay, Ülker, Enderun Mektebi, Gazi Üniversitesi Yayınları, Ankara 1984.Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2007.
- Ayar, Mesut, Osmanlı Devleti’nde Kolera Salgını: İstanbul Örneği (1892-1895), YayımlanmamışDoktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2005.
- Aydın, Mesut, 1808- 1839 Yılları Arasında Osmanlı Devleti’nde Doğal Afetler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sinop Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sinop 2018.
- Ballı, Ergül, “Modernleşme Çağında Karadeniz’de Bir Liman Kenti: Bartın”, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmalar Dergisi, 5 (12), 2015, s. 510- 541.
- Bozkurt, Nebi, “Nüfus”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 33, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2007, s. 293- 294.
- Bardakoğlu, Ali, “Eşkıyalık”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi C.11,Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1995, s. 463- 466.
- Bayrak, Şaban, XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Anadolu’da Eşkıyalık Olayları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya 1998.
- Baytal, Yaşar, “Tanzimat ve II. Abdülhamit Dönemi Eğitim Politikaları”, OTAM, 2000, 11 (11), s. 23- 32.
- Çelebi, Ali, II. Abdülhamit Dönemi’nde Balkanlarla İlgili İstihbarat Raporları, YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun 2018.Çiftçioğlu, Ferdi, “XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti İçin Balkanlarda Stratejik Bir Liman Kenti:Golos”, Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5 (25), 2018, s. 2299- 2305.Çiftçioğlu, Ferdi, XIX. Yüzyılda Tırhala Sancağı (1821- 1881), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa 2018.
- Çiftçioğlu, Ferdi, “Tırhala Sancağı’ndan Yunanistan’a Terk Edilen Osmanlı Mirası”, Asia Minor Studies, 6 (12), 2018, s.72- 90.
- Çiftçioğlu, Ferdi, II. Abdülhamit Dönemi İzmir’de Salgın Hastalıklar, Yayımlamamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa 2014.
- Ercan, Yavuz, “Osmanlı Devleti’nde Müslüman Olmayan Topluluklar (Millet Sistemi)”, Osmanlı, C. 4, Yeni Türkiye Yayınları, İstanbul 1999, s. 197- 207.
- Ertürk, Volkan, “XVI. Yüzyılın İkinci Yarısında Vize Sancağı’nda Eşkıyalık Hareketleri 1553- 1574)”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 10 (12), 2012, s. 97- 107.
- Erken, İlkay, Yanya Sancağının İdari Yapısı ve Yerleşim Birimleri (1867- 1913), Ondokuz MayısÜniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Samsun 2019.
- Gül, Abdulkadir, “Osmanlı Devleti’nde Kuraklık ve Kıtlık”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (9), 2009, s. 144- 158.
- Güler, Ali, “Osmanlı Devleti’nin Son Yıllarında Türkiye’nin Demografik Durumuna Genel Bir Bakış”,Osmanlı, C. 4, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s. 568- 571.
- Gülsoy, Ufuk, “Islahat Fermanı”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 19, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1999, s. 185- 189.
- İlgürel, Mücteba, “Osmanlılarda Eşkıyalık Hareketleri”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 11, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1995, s. 467- 468.
- İpek, Nedim, “Orta ve Doğu Karadeniz Limanlarındaki Ticari Faaliyetlerin Kent Nüfusuna Etkisi(1838- 1900)”, Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 1(1), 2006, s. 107- 121.
- Kütükoğlu, Mübahat, Osmanlı- İngiliz İktisadi Münasebetleri (cilt: 2), Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul 1976.
- Keyder, Ç. vd., Osmanlı İmparatorluğu’nda Liman Kentleri: Bazı Kuramsal ve TarihselPerspektifler, Keyder vd. (ed.) Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri 1800- 1914 içinde, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1994, s. 121- 157.
- Keyder, Ç., Belle epoque ve liman kentleri. B. Kolluoğlu ve M. Toksöz, OsmanlılardanGünümüze Doğu Akdeniz Kentleri içinde, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015, s. 17- 28.
- Kılıç, Orhan, Eskiçağdan Yakınçağa Genel Hatlarıyla Dünyada ve Osmanlı Devleti’nde Salgın Hastalıklar, Fırat Üniversitesi Basımevi, Elazığ 2004.
- Kılıç, Orhan, “Osmanlı Devleti’nde Meydana Gelen Kıtlıklar”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (9), 2002, s.1- 18.
- Kiel, Machiel, “Tesalya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.40, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2011, s. 522- 526.
- Kodaman, Bayram, Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1991.Kocabaşoğlu, Uygur, Majestelerinin Konsolosları, İletişim Yayınları, İstanbul 2004.
- Karal, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1931, DİE, Ankara 1995.
- Mazak, Mehmet ve Doğan, Aylin (drl.), Osmanlı Arşiv Vesikaları ve Fotoğraflarla Mersin Liman Tarihi, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2014.
- Okur, Mehmet, “Türkiye’de milli ve modern bir eğitim sistemi oluşturma çabaları (1920- 1928)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 4 (11), 2005, s. 93- 109.
- Serbestoğlu, İbrahim, “Yunanistan’a Geçiş Sürecinde Tesalya Müslümanlarının Durumu” Belleten, 78 (283), 2014, s. 1075- 1098.
- Serbestoğlu, İbrahim, “1897 Türk-Yunan Savaşı’nda Ecnebilerin Zararlarının Tazmini Meselesi”. OTAM, 34, 2013, s. 223- 243.
- Serbestoğlu, İbrahim ve Tümtaş, Mim Sertaç, “ II. Abdülhamit Döneminde Bir Liman Kenti: Dedeağaç”, Ubtas Bled, Slovenya 2017.
- Savaş, Ali İbrahim, “Konsolos”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 26, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2002, s. 178- 180.
- Soyucak, Ali Rıza, Konya ve Çevresinde Eşkıyalık Hareketleri (1640- 1675), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 1997.
- Şimşek, Fatma, 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Liman Kentlerinde Karantina Uygulaması,Ş. Kantarcı, F. Şimşek (ed.), Berna Türkdoğan Armağan Kitabı (s. 399- 412) içinde, Sonçağ Yayınları, Ankara 2015.
- Turhan Sarıköse, Selma, XIX. Yüzyılda Çukurova’da Doğal Afetler ve Salgın Hastalıklar,Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya Tuğlacı, Pars, Osmanlı Şehirleri Tarihi, Milliyet Yayınları İstanbul 1985.
- Tekeli, İlhan, Kent Planlaması ve Kent Araştırmaları, Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II. Türkiye Bilimler Akademisi, Ankara 1998, s. 302- 267.
- Ulutürk, Muammer, “Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi”, Tefekkür Dergisi, 51, 2012, s. 1- 4.
- Ürekli, Fatma, Tanzimat Dönemi Osmanlı Eğitim Sistemi ve Kurumları. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 2002, s. 382- 406.
- Ünlü, Tülin Selvi ve Göksu, Emel, “Osmanlı’dan Ulus-Devlete Doğu Akdeniz Liman Kentlerindemekâna müdahale ve kent kimliğindeki değişim- mersin ve volos Örneği”, METU JFA, 1(5), 2018, s. 1- 38.
- Ünlü, Tülin Selvi, On Dokuzuncu Yüzyıldan Yirminci Yüzyıla Doğu Akdeniz Liman KentlerindeMekânın Dönüşümü: Volos Patras ve Mersin, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir 2016.
- ΑΓΛΑΪΑ ΔΗΜΟΓΛΟΥ,“ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΤΟΥΔΗΜΟΥ ΠΑΓΑΣΩΝ (ΒΟΛΟΥ), 1881- 1944”, Yanya Üniversitesi Doktora Tezi, Yanya, 2003.
- Ιωάννα Θεοδωροπούλου,“ΤΙΤΛΟΣ « Η ενσωμάτωσητουΒόλουστοελληνικόκράτος 1881-1922 καιτοιδεολογικό πλαίσιο πουτη χαρακτηρίζει, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, 2016.