Author :
Abstract
Komünizm karşıtlığı olarak adlandırılan antikomünizm tabiri, Türk siyasi hayatının en önemli parçalarından biri olmuştur. 1930’lu ve 1940’lı yıllarda tohumları atılan antikomünizm 1950’li yıllarda giderek büyümüştür. Özellikle milliyetçi camianın Soğuk Savaş döneminde en çok üzerinde durduğu antikomünizm, milliyetçilere göre Türkiye’nin en büyük düşmanı olan komünizm ile her cephede açılan savaşta en önemli silah olmuştur. Hatta antikomünizm Türkiye’de antisovyetizme ya da antileninizme de dönüşmüştür. Antikomünizmin en önemli isimlerinin başında Peyami Safa gelmektedir. Peyami Safa, arkadaşı Nazım Hikmet ile olan kavgasından sonra komünizmle savaşta en ön saflarda yer almıştır. Gerek çıkardığı kitapları gerekse yayınladığı dergilerinde yazdığı fıkraları ile komünizm ile fikri bir cephede savaşmıştır. Peyami Safa’nın bu savaşı milliyetçi çevrelerce desteklenmiştir. Komünizme karşı var gücüyle giriştiği bu savaşta Peyami Safa, milliyetçi çevrelerde bir idol haline gelmiş ve antikomünizmin en önemli isimlerinden biri olmasını sağlamıştır.
Keywords
Abstract
The term of anti-communism, called opposed the communism, has been one of the most important parts of Turkish political life. Anti-communism, whose seeds were planted in the 1930s and 1940s, grew graudally in the 1950s. Especially during the Cold War the anti-communism which most nationalist community dwelt on communism, which according to nationalist Turkey's biggest enemy on all fronts has been the most important weapon in the war opposed to communism. Even anti-communism, anti-Soviet or anti-Leninism has turned up in Turkey. Peyami Safa is one of the most important names of anti-communism. Peyami Safa has been at the forefront of fighting the communism after his fight with his friend Nazım Hikmet. He has fought in an intellectual front with communism either his books and paragraph in his magazines. This war of Peyami Safa was supported by nationalist communities. Peyami Safa became an idol in nationalist communities and made it one of the most important names of anti-communism in this war, which it fought against communism.
Keywords
- 1927 Komünist Tevkifatı, İletişim Yayınları, İstanbul 1978.
- Aygün, Mehmet, “ Türkiye’de Anti-Komünizmin Kaynakları 1: Peyami Safa”, Sosyologca, Sayı: 1, 2011, ss. 167-185.
- Aygün, Mehmet, “Türkiye’de Anti-Komünizmin Kaynakları 2: Cumhuriyet DönemindeSiyasi Konjonktürün Düşünce Gündemini Belirlemesi Üzerine Düşünceler”, Sosyologca, Sayı: 2, 2011, ss. 91-102.
- Aygün, Mehmet, “Türkiye’de Anti-Komünizmin Kaynakları 3: 1940’lı Yıllarda Soğuk Savaşın Erken Provası”, Sosyologca, Sayı: 3, 2012, ss. 145-157.
- Ayvazoğlu, Beşir, Peyami, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1999.
- Babakurban, Ziyaeddin, “Peyami Safa ve Komünistler”, Sevenlerinin Kalemiyle Peyami Safa, Toprak Yayınları, İstanbul 1962, s. 74-75.
- Bora, Tanıl, Cereyanlar, İletişim Yayınları, İstanbul 2017.
- Bürün, Vecdi, Peyami Safa ile 25 Yıl, Yağmur Yayınları, İstanbul 1978.
- Crıck, Bernard, “McCarthycilik”, Blackwell’in Siyaset Bilimi Ansiklopedisi, Cilt II, Çev. Erhan Yükselci vd., Ümit Yayıncılık, Ankara 2003.
- Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1839-1950, İmge Kitabevi 1999.Darendelioğlu, İlhan Egemen, “Bir Mücadeleci Öldü, Fakat Mücadelesi Devam Edecektir”. Toprak, C.7, S. 80, ss. 4.
- Erdem, Galip, “Mücahit Peyami”, Sosyalizm Marksizm Komünizm, Ötüken Yayınevi, İstanbul 1971, s. 8-12.
- Göze, Ergun, Peyami Safa Nazım Hikmet Kavgası, Yağmur Yayınları, İstanbul 1975. Göze, Ergun, Peyami Safa, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1993.
- Karaca, Alâattin, İsmail Safa, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990.Karpat, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
- Kılıç, Murat, Allah, Vatan, Soy, Milli Mukaddesat Türk Milliyetçiler Derneği (1951- 1953), İletişim Yayınları, İstanbul 2016.
- Kösoğlu, Nevzat, Peyami Bey, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2016.
- Kösoğlu, Nevzat, Peyami Safa, Alternatif Yayınları, Ankara 2002.
- Köstüklü, Nuri, “İstiklal Savaşı’nın Mali Kaynakları”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi - I,Yazarlar; Durmuş Yalçın, vd., AKDTYK Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2019, s. 329-352. Meşe, Ertuğrul, Komünizmle Mücadele Dernekleri, İletişim Yayınları, İstanbul 2016.
- Müderrisoğlu, Alptekin, Kurtuluş Savaşının Mali Kaynakları, Maliye Bakanlığı Ellinci Yıl Yayınları, Ankara 1974.
- Özbaş, Ece, Peyami Safa, Hikmet Neşriyat, İstanbul 2002.
- Öztürk, Hasan, “Elli Yılın Yazarına Elli Yıllık Özlem”, Türk Edebiyatı, Sayı: 452, Haziran 2011, ss. 18-21.
- Safa, Peyami, “Bir Hatıra ve Bir Düşünce”, Milliyet, 30.05.1956.____________, “Gafiller ve Mahudlar”, Milliyet, 10.05.1955.____________, “Gafletlerin Gafleti”, Milliyet, 18.03.1955.____________,“Hangi Komünizm”, Ulus, 02.03.1951.____________, “Hangisi Vehim”, Milliyet, 14.03.1955.
- ____________, “İngiltere’de Komünizm”, Ulus, 07.11.1951.
- ____________, “Marxizm Yapısı ve Çürük Temelleri”, Türk Düşüncesi, Cilt 10, Sayı 54, 1959, ss. 4-8.
- ____________, “Namuslu Marxist Olur mu?”, Milliyet, 14.06.1957.
- ____________, “Rusçuluk ve Türkçülük”, Çınaraltı, Sayı: 5, 1948, ss. 5.
- ____________, “Sağcılık Solculuk”, Türk Düşüncesi, Cilt 6, Sayı 36, 1957, ss. 56-60. ____________, “Üniversitelerimizde Komünizm”, Milliyet, 21.01.1956.
- ____________, Kavga Yazıları, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1989.
- ____________, Kızıl Çocuğa Mektuplar, Milli Ülkü Yayınevi, Konya 1973.
- ____________, Nasyonalizm Sosyalizm Mistisizm, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 2003.
- ____________, Peyami Safa’dan Seçmeler, Haz. Faruk K. Timurtaş – Ergun Göze, Yağmur Yayınları, İstanbul 1976.
- ____________, Sosyalizm Marksizm Komünizm, Ötüken Yayınevi, İstanbul 1971. Sander, Oral, Siyasi Tarih 1918-1998, İmge Kitabevi, Ankara 1996.
- “Sovyetler’de İç Savaş”, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, Cilt II, Yayın Yönetmeni; Ertuğrul Kürkçü, İletişim Yayınları, İstanbul 1988, ss. 582-607.
- Tamer, Aygül, “Muhayyel Komünizm: Türk Sağının Anti – Komünizm Propagandası”, Doğu Batı, Yıl 14, Sayı: 58, 2011, ss. 91-115.
- Taşkın, Yüksel, “Anti-Komünizm ve Türk Milliyetçiliği: Endişe ve Pragmatizm”, Modern Türkiye’de Düşünce Tarihi IV. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul 2008, ss. 618-634.
- Tekneci, Zeynep, “Peyami Safa’da Mücadele-i Kalemiyye”, Hece, Yıl 19, Sayı: 217, 2015, ss. 298-319.
- Tevetoğlu, Fethi, “Peyami Safa İçin”, Sevenlerinin Kalemiyle Peyami Safa, Toprak Yayınları, İstanbul 1962, ss. 37-38.
- Turan, Osman – Safa, Peyami – Eygi, M. Şevket, Kızıl Tehlike, Bedir Yayınları, İstanbul Vernadsky, George, Rusya Tarihi, Selenge Yayınları, İstanbul 2015.
- Çav, Erkan, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye’de Değişen Gençlik Hareketleri ve MilliTürk Talebe Birliği Deneyimi (1916-1980), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010.
- Güçlü, Gülümser, Milliyetçi-Mukaddesatçı Bir Dergi: Toprak Dergisi (1954-1961),Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya E-) İnternet Kaynakları
- https://ap.gilderlehrman.org/history-by-era/fifties/essays/anti-communism-1950s Erişim Tarihi: 14.06.2020.
- https://www.khanacademy.org/humanities/us-history/postwarera/1950s- america/a/anticommunism-in-the-1950s Erişim Tarihi: 14.06.20