Author :
Abstract
Mısır valiliği tarafından ele geçirilmesinin ardından Sudan’da Türkiye Dönemi başladı ve buraya valiler atandı. Bu valilerin büyük kısmı Mısır’da askeri ve idari görevler yaptıktan sonra Sudan’a tayin oldular. Mezkûr valiler üzerine toplu olarak Türkçe yazılmış eser bulunmamaktadır. Çalışma ile valilerin isimleri kısa biyografik açıklamalar ile verilerek dönemin hem daha iyi anlaşılması hem de bu konudaki eksikliğin giderilmesi amaçlanmıştır. Bu konuda yazılmış İngilizce eser, Türkçe eserlerden oldukça fazladır. Ancak İngiliz tarih yazıcıları, özellikle Sudan’daki Türk Dönemi’ni aşağılama, kötü gösterme ve çarpıtma içinde bulunmaktadırlar. Bu sebeple Türkçe eserlerden de yararlanılarak dönemin valileri ve icraatları olabildiğince nesnel bir bakış açısı ile verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca bazı kaynaklarda valilerin isimlerinde farklılıklar bulunmaktadır. Bunun sebebi mezkûr kaynakların Hartum valilerini de hâkimdar (genel-vali) olarak kabul etmelerinden kaynaklanmaktadır. Çalışmada hâkimdar olarak atananlar esas alınmıştır. Çalışma literatüre katkıda bulunmanın yanı sıra dönem üzerine yapılacak araştırmalara farklı bir bakış açısı sunmaktadır.
Keywords
Abstract
After the capture of Sudan by Egypt, the Turkish Era began and general-governors were appointed there. Most of these governors were appointed to Sudan after serving military and administrative positions in Egypt. There are no works written in Turkish on the mentioned governors in all. The aim of the study was to give the names of the governors with short biographical explanations, to better understand the period and to eliminate the deficiency in this issue. The English works written on this subject are more than Turkish ones. However, British history writers, especially about the Turkish Period in Sudan, are in the humiliation, revile and distortion of the truth. For this reason, the governors and their performances were tried to be given with an objective perspective as much as possible by making use of Turkish works. In addition, some sources have differences in the names of governors. This is due to the fact that the aforementioned sources accept the Khartoum governors as the general-governor (hâkimdar). The study is based on those appointed as the general-governor. In addition to contributing to the literature, the study offers a different perspective to the researches on the period.
Keywords
- Bjorkelo, Anders, “The Territorial Unification And Administrative Divisions of Turkish Sudan, 1821-1885”, Sudan Notes and Records , New Series, Number: 1, 1997, s. 25-46.
- Fluehr-Lobban, Carolyn vd, Historical Dictionary of the Sudan, The Scarecrow Press, New Jersey-London 1992.
- Hill, Richard. L., “Rulers of Sudan:1820-1885”, Sudan Notes and Records, Volume: 32/1, 1951, pp. 85-95.
- Holt, P. M., A Modern History of the Sudan From the Funj Sultanete to the Present Day, Weidenfeld and Nicolson, London 1963.
- Kavas, Ahmet, “Doğu Afrika Sahili’nde Osmanlı Hâkimiyeti: Kuzey Somali’de Zeyla İskelesi’nin Konumu (1849-1916/1265-1334)”, Osmanlı-Afrika İlişkileri, Kitabevi, İstanbul 2013, s. 375-415.
- Kavas, Ahmet, “Hartum’da Çifte Türbe”, Geçmişten Günümüze Afrika, Kitabevi, İstanbul 2017, s. 267-270.
- Mcgregor, Andrew, “19. Yüzyıl Sudan’ında Valiler Ve Askerler: Hartum’daki Abbas Bulvarında Bulunan Çerkez Türbeleri” Studıes of the Ottoman Domain, Çev. İlhan Zengin, Cilt 9/16, 2019, s. 111-125.
- Mihri, Muhammed, Sudan Seyahatnamesi, Ed. Ahmet Kavas, Kitabevi, İstanbul 2016.
- Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2018, s. 203-204.
- Moore-Harell, Alice, “The Turco-Egyptian Army in Sudan on the Eve of the Mahdiya 1877-80”, International Journal of Middle East Studies, Volume: 31/1, 1999, s. 19-37.
- Nour, Tarig Mohamed, Sevâkin’de Türk-İngiliz Rekabeti, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2006.
- Orhonlu, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğu’nun Güney Siyaseti Habeş Eyaleti, TTK Yayınları, Ankara 1996.
- Zengin, İlhan, Geçmişten Günümüze Türkiye-Sudan İlişkileri, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale 2013.
- Zengin, İlhan, Köle Ticaretinin XIX. Yüzyılda Sudan’ın Sosyal, Siyasal Ve İktisadi Yaşantısına Etkileri, Doktora Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2018.
