Author :
Abstract
Bilindiği üzere Frigler, Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra Anadolu’ya yerleşen ve devlet kuran önemli bir halk grubudur. Ancak unutmamak gerekir ki Frigler’in Anadolu’ya ilk girişleri Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasından önceye rastlar. Gerçekten, MÖ. 13. yüzyılın ikinci yarısında cereyan eden ve tarihte ilk kez Doğu ve Batı dünyalarını karşı karşıya getiren Troya Savaşları’nda Frigler, Troyalılar’ın önemli müttefiklerinden bir olarak görünürler ve onlar Batı dünyasını temsil eden Akalar’a karşı canla başla savaşmışlardır. Homeros’a mal edilen İlyada adlı destanda, söz konusu mücadele, bütün ayrıntılarıyla gözler önüne serilmektedir. Ancak adı geçen destandan öğrenildiğine göre Frig-Troya ittifakının geçmişi Troya Savaşları’ndan da önceye gitmektedir.
Bazı bilim insanları, Frigler’in MÖ. 13. yüzyılın sonları ile 12. yüzyılın başlarında olmak üzere iki aşamada cereyan eden ve büyük yıkımlara neden olan Ege Göçleri’ne iştirak ettiklerini ve Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasında payları olduğunu savunurlarken, bir kısım tarihçiler de Mısır kaynaklarında adları geçmediği için, Frigler’in Ege Göçleri içerisinde yer almadıklarını öne sürerler. Üçüncü görüşe göre ise Frigler, Anadolu’ya MÖ. 8. yüzyılda vuku bulan Trak Göçleri ile ayak basmışlardır. Bütün bunlar bir yana, Asur kaynaklarında isimleri zikredilen Muşkiler’in Friglerle aynı kavim olup olmadıkları sorunu da bilim insanlarının kafasını meşgul etmektedir.
Biz bu çalışmamızda, Frigler’in Anadolu’ya ne zaman ve nereden geldiklerini, nerelere yerleştiklerini, nasıl devlet haline geldiklerini, Anadolu medeniyetine ne gibi katkılarda bulunduklarını yazılı ve arkeolojik kaynakların ışığında gözler önüne sermeye çalışacağız.
Keywords
Abstract
As it is known, the Phrygians are an important group of people who settled in Anatolia and established a state after the collapse of the Hittite Empire. But it should not be forgotten that the first entry of the Phrygians into Anatolia coincides with the collapse of the Hittite Empire. Indeed, in the Trojan wars, which took place in the second half of the 13th century BC and brought the East and West worlds face to face for the first time in history, the Phrygians appear as one of the important allies of the Trojans and they fought fiercely against the Achaeans who represented the Western world. In the epic called Iliad, which is attributed to Homer, the struggle in question is revealed in all its details. However, as it is learned from the aforementioned epic, the history of the Phrygian-Troy alliance goes back even before the Trojan wars.
Some scientifists say that the Phrygians participated in the Sea Peoples Migration, which took place in two stages, in the late of the 13th century and the beginning of the 12th century BC, causing great destruction and their share in the collapse of the Hittite Empire, some historians argue that the Phrygians were not included in the Sea Peoples Migration because their names were not mentioned in Egyptian sources. According to the third view, the Phrygians set foot in Anatolia with the Thracian Migrations that took place in the 8th century BC. Apart from all this, the question of whether the Mushkians, whose names are mentioned in Assyrian sources, are the same tribe with the Phrygians, also occupies the minds of scientists.
In this study, we reveal when and where the Phrygians came to Anatolia, where they settled, how they became a state, and how they contributed to Anatolian civilization in the light of written and archaeological sources we will try to lay it out.
Keywords
- Akurgal, Ekrem, Anadolu Kültür Tarihi, Tübitak Yayınları, 9. Baskı, Ankara 2000.
- Astour, Michael C., “New Evidence on the Last Days of Ugarit”, American Journal of Archaeology, 69/3, 1965, s. 253-258.
- Barnett, Richard David, “The Sea Peoples”, Cambridge Ancient History, II/2, chp. XXX, Cambridge 1975, s. 359-371.
- Barnett, Richard David, “Phrygia and the Peoples of Anatolia in the Iron Age”, Cambridge Ancient History, II/2, chp. XXX, Cambridge 1975, s. 417-442. 85 Recep Yıldırım, a. g. e., s. 133.
- Baydur, Nezahat, Kültepe (Kaneş) ve Kayseri Tarihi Üzerine Araştırmalar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul 1970.
- Beckman, Gary, Hittite Diplomatic Texts, 2nd edition, Atlanta 1999.
- Bülbül, Cemil, “Eski Anadolu Tarihinde Frigler”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, I/27, 2009, s. 79-95.
- Bülbül, Pınar, En Eski Çağlardan Persler Dönemine Kadar Afyonkarahisar ve Çevresi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Afyonkarahisar 2010.
- Bahar, Hasan, Eskiçağ Uygarlıkları, Kömen Yayınları, Konya 2016.
- Çapar, Ömer, “Homeros Destanlarında Anadolu Kavimleri”, IX. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, C. I, Ankara 1986, s. 333-348.
- Gökçek, Lütfi Gürkan, Asurlular, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara 2015.
- Gökçek, Lütfi Gürkan; Abacı, Oğuzhan, Anadolu’nun Eskiçağ Tarihi, Değişim Yayınları, İstanbul 2019.
- Gönçer, Süleyman, Afyon İli Tarihi, C. 1, İzmir 1971.
- Herodotos, Herodot Tarihi, Çeviren: Müntekim Ökmen, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2002.
- Hogarth, David George, “Lydia and Ionia”, Cambridge Ancient History, III, chp. XXI, Cambridge 1970, s. 501-526.
- Homeros, İlyada, Çeviren: Azra Erhat-A. Kadir, Sander Yayınları, İstanbul 1975.
- Joukowsky, Martha Sharp, Early Turkey Anatolian Archaeology From Prehistory to the Lydian Period, USA 1996.
- Karauğuz, Güngör, Boğazköy ve Ugarit Çivi Yazılı Belgelerine Göre Hitit Devleti’nin Siyasi Antlaşma Metinleri, Çizgi Kitabevi, Konya 2002.
- Kınal, Füruzan, Eski Anadolu Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayını, 2. Baskı, Ankara 1987.
- Macqueen, J. G., Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, Çeviren: Esra Davutoğlu, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2001.
- Mansel, Arif Müfid, Ege ve Yunan Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1971.
- Martino, Stefano de, Hititler, Çeviren: Erendiz Özbayoğlu, Dost Kitabevi, Ankara 2006.
- Mellink, Machteld Johanna, “Mita, Mushki and Phrygians”, Anadolu Araştırmaları II, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul 1965, s. 317-325.
- Memiş, Ekrem, “Eskiçağın Birinci Dünya Savaşı ile Yakınçağın Birinci Dünya Savaşında Boğazlar’ın Oynadığı Rol ve Türkiye” Askeri Tarih Bülteni, 22, Atase Yayını, Ankara 1987, s. 91-96.
- Memiş, Ekrem, Eskiçağ Tarihinde Doğu-Batı Mücadelesi, Çizgi Kitabevi, 4. Baskı, Konya 2009.
- Memiş, Ekrem; Bülbül, Cemil, Amurrular (Araplar’ın En Eski Ataları), Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Yayını, Elazığ 2012.
- Memiş, Ekrem, İskitlerin Tarihi, Altınpost Yayınları, 3. Baskı, Ankara 2012.
- Memiş, Ekrem, Troya ve Troyalılar (Troyalılar Türk müdür?), Altınpost Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2012.
- Memiş, Ekrem; Bülbül, Cemil, Eskiçağda Göçler, Ekin Kitabevi, 2. Baskı, Bursa 2019.
- Memiş, Ekrem, Eskiçağ Türkiye Tarihi, Ekin Kitabevi, 15. Baskı, Bursa 2020.
- Memiş, Ekrem, Eskiçağda Mezopotamya, Ekin Kitabevi, 5. Baskı, Bursa 2020.
- Memiş, Ekrem, Eskiçağ Medeniyetleri Tarihi, Ekin Kitabevi, 5. Baskı, Bursa 2019.
- Memiş, Ekrem, “Ege Göçleri’nin Tetiklediği Diğer Göç Hareketlerine Toplu Bir Bakış”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7/19, 2019, s. 148-162.
- Memiş, Ekrem, “Frig Göçlerinin Zamanı Üzerine Bazı Öneriler”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 7/3, 2020, s. 1914-1930.
- Morris, Joseph, “The Origins of the Sea Peoples”, Florida State University Classics, Florida 2006, s. 1-54.
- Pekşen, Okay, “Asur Kral Yıllıklarına Göre Anadolu’nun Sahip Olduğu İktisadi ve Zirai Zenginliğin Bölgeye Yapılan Asur Seferlerine Yansıması”, Anadolu’nun Eskiçağlarında İktisadi ve Zirai Hayat, Değişim Yayınları, İstanbul 2018, s. 373-398.
- Roller, Lynn E., “Midas and the Gordion Knot”, Classical Antiquity, 3/2, 1984, s. 256-
- Schuler, Einar von, Die Kaškäer: ein Beitrag zur Ethnographie das alten Kleinasien, Berlin 1965
- Speiser, Werner, Vorderasiatische Kunst, Berlin 1952.
- Strabon, Coğrafya (Kitap XII, XIII, XIV), Çeviren: Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 1987.
- Umar, Bilge, Türkiye Halkının İlkçağ Tarihi, C. 1, İzmir 1982.
- Ünsal, Veli, “Urartu ve Frig Devletlerinin Yıkılışında Bozkır Kavimlerinin Rolü”, Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 2018, s. 117-143.
- Yıldırım, Nurgül, “Frig İnanç Sistemini Şekillendiren Ana Tanrıça “Matar Kubeleya””, Anadolu’nun Eski Çağlarında İnanç Olgusu ve Yönetim Anlayışı, Değişim Yayınları, İstanbul 2021, s. 433-449.
- Yıldırım, Recep, Eskiçağda Anadolu, Meram Yayıncılık, İzmir 1996.
