Author :
Abstract
Yabancı okullar ya da misyoner okulları, Osmanlı yönetiminin verdiği kapitülasyonlar çerçevesinde açılmışlardır. Kapitülasyonların bir sonucu olarak açılan bu okullar ürerinde Osmanlı Devleti'nin denetleme yetkisi bulunmaktaydı. Ancak devletin siyasi gücünün azaldığı dönemde bu okullar üzerindeki denetimin layıkıyla yapılamadığı görülmektedir. Yabancı okulların, Osmanlı Devleti'nin dağılma dönemindeki azınlık isyanlarındaki rolleri yadsınamaz bir gerçektir. Bu okullarda verilen Osmanlı aleyhtarı ve milliyetçilik içerikli eğitim maalesef engellenememiştir. Milli Mücadele Döneminde de bu zararlı faaliyetleri devam ettiği için yeni kurulmakta olan Türkiye Devleti'nin bazı tedbirler almasını zorunlu kılmıştır. Türkiye Maarif Vekâleti, Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabulünden önce ve sonra yabancı okulları kontrol altına alabilmek için bazı kararları (Türkçe, Tarih derslerinin Türk öğretmenler tarafından ve Türkçe verilmesi, dini propagandanın yasaklanması, müfredat programı ve ders kitaplarının Maarif Vekâletine onaylatılması, derslerde Türk Devleti ve Türklük aleyhine ifadeler kullanılmaması vs. ) yürürlüğe koymuştur. Maarif Vekâletinin yayımlamış olduğu genelgelere uymayan yabancı okulların kapatılmasına karar verilmiş ve okullar kapatılmaya başlanmıştır (7 Nisan 1924). Bu çalışmada; yabancı okulların denetim altına alınmasına yönelik yürütülen çalışmalar, Cumhurbaşkanlığı Osmanlı ve Cumhuriyet arşivleri, süreli yayınlar ve diğer kaynaklardan yararlanılarak ele alınacak ve tarihî süreç değerlendirilecektir.
Keywords
Abstract
Foreign schools or missionary schools were opened within the framework of the capitulations granted by the Ottoman administration. As a result of the capitulations, the Ottoman Empire had the authority to control these schools. However, during the period when the political power of the state decreased, it is seen that the control over these schools could not be properly exercised. The role of foreign schools in the minority revolts during the disintegration period of the Ottoman Empire is an undeniable fact. Unfortunately, the anti-Ottoman and nationalist education provided in these schools could not be prevented. Since these harmful activities continued during the period of the War of Independence (as in the case of the Merzifon American College, for example), it was necessary for the newly established Turkish State to take some measures. Before the adoption of the Tevhid-i Tedrisat Law, the Ministry of Education of Turkey made some decisions in order to control foreign schools (Turkish and History courses should be taught by Turkish teachers and in Turkish, banning religious propaganda, having the curriculum and textbooks approved by the Ministry of Education, expressions against the Turkish State and Turkishness are not used in lessons, etc.). It was decided to close foreign schools that did not comply with the circulars published by the Ministry of Education and the schools began to be closed. (April 7, 1924). In this study; the efforts to bring foreign schools under control will be discussed and the historical process will be discussed and the historical process will be evaluated by making use of the Presidential Ottoman and Republican Archives, periodicals and other works.
