Author:
Abstract
Toplum düzeninin oluşturulmasında ve asayişin sağlanmasında kanunlar son derece önemlidir. Toplumdaki her ferdin kanunlara uyması zorunlu olup aksi halde fertlere çeşitli cezai yaptırımlar uygulanır. Osmanlı hukuk sisteminde kanunlara riayet konusunda gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Bununla beraber her dönemde bölgesel veya yerel ölçekte çeşitli isyanlar, eşkıyalık faaliyetleri, suistimaller, yolsuzluklar, kalpazanlık ve madrabazlık gibi kanun dışı uygulamalar görülmüştür. Anadolu’nun kuzeyinde yer alan Bafra’da da XVI. yüzyılın ikinci yarısında reayayı huzursuz eden, memurların görev yapmalarına engel teşkil eden bir takım kişiler türemiştir. Anadolu’nun birçok bölgesinde görülen celali ve suhte isyanları Bafra’da da etkili olmuş; bu isyanlar adam öldürme, yaralama, ev basma, mal-mülk yağmalama gibi olaylarla kendini göstermiştir. Reaya, eşkıya yanında askerî ve idarî görevlilerin zulüm ve baskısına da maruz kalmıştır.
Merkezî hükümet, bozulan toplumsal düzeni tekrar kurmak ve kanun dışı uygulamaları ortadan kaldırmak için çeşitli tedbirler almıştır. Eşkıya ve suhtelerin faaliyetlerine karşı kapıkulu, timarlı sipahi ve il erleri harekete geçirilmiş, suçu sabit görülenler idam, sürgün veya kürek cezasına çarptırılmış, köyler teftiş edilmiş, halkın birbirine kefil olması sağlanmıştır. Kanun dışı uygulamaları yapan askerî ve idarî görevliler ya görevinden azledilmiş ya da sürgüne gönderilmiştir.
Bu çalışmada Bafra ölçeğinde, söz konusu kanun dışı olaylar karşısında devletin ve reayanın tepkisi ve ortaya çıkan sonuçlar değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Laws are fundamental in establishing social order and ensuring security. Every individual in society is obliged to obey the law; otherwise, various penal sanctions are applied to the individuals. Necessary regulations in the Ottoman legal system regarding compliance with the rules were made. However, in every period, illegal practices such as various rebellions, which were regional or local scale, banditry activities, abuses, corruption, counterfeiting, and swindling were seen. In Bafra, located in the north of Anatolia, some people emerged who made the subjects uneasy and prevented the civil servants from working in the second half of the XVI. century. Celali and suhte revolts, seen in many parts of Anatolia, were also influential in Bafra; these revolts manifested with events such as killing, wounding, raiding houses, and plundering property. In addition to the bandits, the subjects were exposed to oppression and coercion by military and administrative officials.
The central government took various measures to re-establish the deteriorated social order and to eliminate illegal practices. Kapikulus, timarlı cavalry, and provincial soldiers were mobilized against the activities of bandits and suhtes; those who were found guilty were sentenced to death, exile, or hard labor, the villages were inspected, and the people were made sure of each other. Military and administrative officials who engaged in illegal practices were either dismissed from their duties or sent into exile.
In this study, it is tried to examine the reaction of the state and the subjects in the face of the illegal events in Bafra scale.